Katedra Prawa - Prawo Administracyjne

[Henryk von Groc]

Prawo Administracyjne

Gałąź prawa obejmująca zespół norm generalnie-abstrakcyjnych o charakterze materialnym, mocy powszechnie obowiązującej w znaczeniu podmiotowym, regulujących sytuację prawną podmiotów prawnie niepodporządkowanych organom administracji publicznej. Normy te oddziałują zarówno bezpośrednio poprzez ustanawianie w nich obowiązków i uprawnień, których realizacja podlega kontroli organów administracji publicznej jak i pośrednio przez stosowanie norm w drodze decyzji administracyjnej organu. Jedną z charakterystycznych cech norm prawa administracyjnego jest możliwość zastosowania przymusu państwowego w celu jego wykonania.

Geneza prawa administracyjnego sięga końca XVIII wieku i wiąże się z jednej strony z Rewolucją francuską (1789-1799), która przekształciła "poddanego" w "obywatela" – zaś z drugiej strony z rozwojem prawa publicznego w państwach oświeconego absolutyzmu. Państwa te stojąc na gruncie policystyki, drobiazgowo regulowały życie społeczne. Zakreślały tym samym zakres oddziaływania prawa administracyjnego. W okresie państwa liberalnego przepisy prawa administracyjnego wyznaczały przede wszystkim ramy działania administracji publicznej. Zakres oddziaływania prawa administracyjnego zwiększał się w tych krajach w miarę rozszerzania się państwowego interwencjonizmu.

[size=12pt]Prawo administracyjne obejmuje:[/size]
Prawo administracyjne ustrojowe, które określa strukturę oraz zasady funkcjonowania administracji publicznej
Prawo administracyjne materialne, które reguluje prawa i obowiązki organów administracji publicznej i obywateli
Prawo administracyjne procesowe, określa postępowanie administracyjne. Dodatkowo wyróżnia się prawo urzędnicze, dotyczące statusu urzędników (funkcjonariuszy publicznych).

[Henryk von Groc]

Prawo administracyjne ustrojowe

Podział administracji publicznej Administracja publiczna stanowi zespolenie różnych administracji działających w zakresie spraw publicznych, przede wszystkim zaś administracji państwowej, administracji rządowej i administracji samorządowej. Administracja publiczna jest desygnatem na określenie struktur, działań i ludzi tych wszystkich rodzajów administracji.

Wyróżnia się:

Administrację publiczną w ujęciu organizacyjnym (podmiotowym) - stanowi ona ogół podmiotów administracji, a więc organy administracji i inne podmioty wykonujące określone funkcje z zakresu administracji publicznej.

Administrację publiczną w ujęciu materialnym (przedmiotowym) - działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracyjne albo inaczej zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej,
Administrację publiczną w ujęciu formalnym - to cała działalność wykonywana przez podmioty administracyjne bez względu na to, czy ma ona charakter administracyjny czy też nie ma tego charakteru.
Administrację publiczną w ujęciu negatywnym - czyli wszystkie działania aparatu państwowego, które nie są ani ustawodawstwem, ani sądownictwem,
Administrację publiczną w ujęciu pozytywnym - czyli działalność organizatorską państwa.
Administrację publiczną w ujęciu przedmiotowo - podmiotowym - jest to bardzo znana definicja H. Izdebskiego i M. Kuleszy, zgodnie z którą administracja publiczna to: zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach.

[size=12pt]Organ administracji publicznej (organ administracyjny)[/size]
W prawie administracyjnym definiowany jest jako podmiot (człowiek lub grupa ludzi) wyodrębniony w strukturze administracji, wyposażony we władztwo administracyjne oraz posiadający własne, wyróżniające go kompetencje. Organy administracyjne są trzonem aparatu administracyjnego i najważniejszymi elementami administracji publicznej.

Jednostkami pomocniczymi organów są urzędy, wykonujące często zadania zlecone przez organy. Działają według określonych struktur np: jednostka pomocnicza gminy.

[Henryk von Groc]

Prawo administracyjne materialne

Dział prawa administracyjnego, obejmujący normy zawarte w przepisach prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego, które określają treść praw i obowiązków (zachowanie się) ich adresatów, czyli organów administracji publicznej i podmiotów znajdujących się na zewnątrz tej administracji.

Prawo administracyjne uznawane jest powszechnie za najobszerniejszą gałąź prawa, obejmuje najliczniejszą, najbardziej dynamiczną grupę przepisów. Prawo administracyjne materialne jest otwartym działem prawa, ponieważ nie ma ściśle wyznaczonego zakresu rzeczowego. Jest działem wewnętrznie zróżnicowanym, charakteryzującym się tym, że jest konkretyzowany przez akt administracyjny, rzadziej przez akt normatywny.

Rodzaje norm prawa administracyjnego materialnego

Normy konkretyzowane przez akty administracyjne – to sytuacja, w której przepisy prawa materialnego ustalają przesłanki, na podstawie których organ administracji publicznej w drodze aktu administracyjnego nakłada na indywidualnie określonego adresata obowiązki lub przyznaje określone uprawnienia (np. koncesje, pozwolenia).

Normy stosowane bezpośrednio – to sytuacja, w której normy prawa materialnego określają prawa i obowiązki ich adresata wprost, bez potrzeby wydania aktu indywidualnego, rola organu administracji publicznej sprowadza się do kontrolowania i przestrzegania tych norm (np. obowiązek szkolny, obowiązek stosowania się do znaków drogowych).

Normy konkretyzowane przez czynności materialnotechniczne – to sytuacja, w której normy prawa materialnego ustalają prawa czy obowiązki adresata bez potrzeby wydania aktu indywidualnego, ale jednocześnie ustalają obowiązek organu administracji publicznej podjęcia określonej czynności materialnotechnicznej (np. wydanie dowodu osobistego, wpis do ewidencji).

[Henryk von Groc]

Prawo administracyjne procesowe

Postępowanie administracyjne, w doktrynie jest definiowane jako określony tryb działań organów administracji publicznej w sprawach dotyczących praw i obowiązków niepodporządkowanych im służbowo konkretnych podmiotów bądź też jako uporządkowany ciąg czynności procesowych, dokonywanych przez organ administracji publicznej i inne podmioty tego postępowania, zmierzających do załatwienia sprawy indywidualnej w drodze decyzji administracyjnej. Postępowanie administracyjne sensu stricto nazywa się także ogólnym postępowaniem administracyjnym oraz postępowaniem administracyjnym jurysdykcyjnym.

W znaczeniu szerokim zalicza się do postępowania administracyjnego także postępowanie uproszczone w sprawach skarg i wniosków oraz w sprawach wydawania zaświadczeń, postępowania karno-administracyjne, postępowania dyscyplinarne, postępowanie egzekucyjne w administracji oraz postępowanie przed sądami administracyjnym, z kolei mianem postępowania administracyjnego w ścisłym znaczeniu określa się rozprawę administracyjną.

Rodzaje postępowania administracyjnego
Postępowanie administracyjne możemy podzielić na następujące rodzaje:

* Ogólne
* W sprawach o wydawanie zaświadczeń
* W sprawach skarg i wniosków
* W sprawach podatkowych (Ordynacja podatkowa)
* Postępowanie administracyjne w sprawach z zakresu ochrony środowiska (Prawo ochrony środowiska)
* W sprawie dostępu do informacji stanowiących tajemnicę służbową (Ustawa o ochronie informacji niejawnej)

Wewnątrz postępowania ogólnego wyróżniamy postępowanie:
- budowlane
- sanitarne
- drogowe
- rolne
- leśne
- przemysłowe
- melioracyjne
- środowiskowe