Rewolwer Lefaucheux M1858
Francuski sześciostrzałowy rewolwer zapłonu trzpieniowego, opatentowany przez Casimira Lefaucheuxa. Pierwszy rewolwer na metalowe naboje scalone kalibru 12 mm, przyjęty na użytek armii. Był używany przez francuską marynarkę, kawalerię oraz wojska obu stron wojny secesyjnej.
Rewolwer Nagant wz.1895
Belgijski rewolwer kalibru 7,62 mm. Jedyny szerzej znany typ rewolweru gazoszczelnego (tzn. takiego, w którym nie dochodzi do przedmuchów pomiędzy bębenkiem a lufą). Używał nabojów o specjalnej konstrukcji (pocisk był całkowicie schowany w łusce). Mechanizm powodował dosuwanie bębenka do przodu, do wlotu lufy, a krawędź łuski była wsuwana do lufy i w rezultacie następowało uszczelnienie połączenia. Broń była bardzo popularna w wielu krajach, zwłaszcza w Rosji, gdzie była produkowana na licencji i przyjęta jako przepisowa broń boczna podoficerów i oficerów.
Pistolet Mauser C96
Pistolet opracowany w zakładach Mausera, pierwszy udany typ pistoletu samopowtarzalnego. Pistolet był produkowany w Niemczech w latach 1896–1939, a także w innych krajach (Chiny, Hiszpania), często bez licencji od producenta. Łącznie wyprodukowano ponad milion pistoletów tego typu. Pistolet Mauser C96 działał na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, strzelał z zamka zamkniętego. Zasilany był z niewymiennego magazynka, umieszczonego przed spustem, ładowanego od góry za pomocą łódki, po odciągnięciu zamka. W podstawowej wersji magazynek był dwurzędowy i mieścił 10 nabojów kalibru 7,63 mm. Lufa, wykonana z jednego kawałka stali, połączona była w tylnej części z komorą zamkową, wewnątrz której poruszał się zamek. Pod zamkiem był umieszczony wahliwy blok ryglujący, z dwoma zaczepami na górnej powierzchni, które wchodziły w wycięcia zamka. Zamek i miał na końcu uchwyty po obu stronach do odciągania.
Po zwolnieniu spustu, napięty kurek zbijał iglicę, powodując strzał. Po strzale lufa z zamkiem cofała się o 2,4 mm, po czym odryglowany zamek cofał się dalej, wysuwając się do tyłu z komory zamkowej i napinając przy tym kurek. Następnie zamek powracał, wybierając nabój z magazynka i wprowadzając go do komory nabojowej. Na końcu cyklu lufa z zamkiem przesuwała się do przodu i następowało zaryglowanie zamka. Po wystrzeleniu wszystkich nabojów, zamek pozostawał w tylnym położeniu.
Wczesne pistolety miały bezpiecznik unieruchamiający kurek w postaci dźwigni, która należało przesunąć w dół w celu zabezpieczenia. Od około 1912 wprowadzono nowy typ bezpiecznika, którego dźwignię należało przesunąć do góry w celu zabezpieczenia broni.
Pistolet Mannlicher M1901
Austro-węgierski pistolet samopowtarzalny skonstruowany przez Ferdinanda Mannlichera na początku XX wieku. Nie został przyjęty na uzbrojenie armii. Mannlicher M1901 był bronią samopowtarzalną. Zasada działania oparta o odrzut zamka półswobodnego. Mechanizm uderzeniowy kurkowy, bez samonapinania. M1901 był zasilany ze stałego magazynka pudełkowego o pojemności 8 naboi. Magazynek znajdował się w chwycie pistoletowym i był ładowany przy pomocy łódek. Lufa gwintowana, posiadała cztery bruzdy prawoskrętne. Przyrządy celownicze mechaniczne, stałe (muszka i szczerbinka).
Pistolet Browning M1903
Udoskonalona wersja pistoletu Browning M1900. Nowy pistolet pod względem konstrukcyjnym był podobny do M1900. Podstawową różnicą było przeniesienie sprężyny powrotnej pod lufę. Była to udana konstrukcja. Pistolet został przyjęty do uzbrojenia armii i policji między innymi w Belgii, Holandii, Rosji, Turcji i Peru. Browning M1903 był bronią samopowtarzalną. Zasada działania oparta o odrzut zamka swobodnego. Mechanizm spustowy bezkurkowy. Bezpiecznik nastawny. Skrzydełko bezpiecznika po lewej stronie zamka. Dodatkowo M1903 posiadał automatyczny bezpiecznik chwytowy. M1903 był zasilany z wymiennego, jednorzędowego magazynka pudełkowego o pojemności 7 naboi, umieszczonego w chwycie. Przycisk zwalniania magazynka znajdował się u dołu chwytu. Lufa gwintowana. Przyrządy celownicze mechaniczne, stałe (muszka i szczerbinka).
Pistolet P08 Parabellum
Pistolet samopowtarzalny konstrukcji niemieckiej. Potocznie nazywany też Luger od nazwiska konstruktora Georga Lugera. Pistolet wz. 1908 jest bronią samopowtarzalną działającą na zasadzie wykorzystania krótkiego odrzutu lufy. Mechanizm ryglowy typu kolankowo-dźwigniowego. Mechanizm uderzeniowy bijnikowy (igliczny) z oddzielną sprężyną uderzeniową w zamku. Zamek kolankowy, odryglowujący się przez złamanie do góry dźwigni zamkowej jest zapożyczeniem z karabinu maszynowego Maxima. Mechanizm spustowy z przerywaczem umożliwia strzelanie tylko ogniem pojedynczym. Bezpiecznik zapobiegający przypadkowym wystrzałom uniemożliwia jednocześnie cofnięcie zamka po zabezpieczeniu pistoletu. Wyrzutnik sprężynujący znajduje się w kadłubie.
Pistolet zasilany jest z wymiennego magazynka pudełkowego, jednorzędowego o pojemności 8 nabojów, który umieszczony jest w chwycie pistoletu. Po wystrzeleniu ostatniego naboju zamek zatrzymuje się w tylnym położeniu. Pistolet wyposażony jest w stały celownik szczerbinkowy. Ma przycisk do zwalniania magazynka po lewej stronie chwytu, ułatwia to znacznie jego wymianę, zwłaszcza gdy trzeba to zrobić szybko.
Pistolet Lugera, choć długi przy stosunkowo krótkiej lufie, ma bardzo korzystny kąt między lufą, a chwytem powodujący bardzo dogodne ułożenie dłoni, a co za tym idzie celniejsze strzelanie. Ponadto, spust pistoletu przy jego niewielkim kabłąku – co jest poważną wadą uniemożliwiającą strzelanie np. w rękawicach, ma bardzo istotną zaletę umożliwiającą oddanie strzału przy uszkodzeniu sprężyny powrotnej spustu, tj. ma on kształt 2/3 obrączki, co umożliwia oddziaływanie palcem nie tylko w tył (ściąganie spustu), ale i w kierunku lufy, a następnie jego ponowne ściągnięcie i oddanie kolejnego strzału. Pistolet może być rozkładany bez konieczności stosowania przyborów.
Pistolet Steyr-Hahn
Austro-węgierski pistolet samopowtarzalny kalibru 9 mm, znany też jako Steyr M1911. Jest to broń samopowtarzalna. Zasada działania oparta została o krótki odrzut lufy. Zamek ryglowany przez obrót lufy. Mechanizm uderzeniowy kurkowy, mechanizm spustowy bez samonapinania. Pistolet zasilany jest ze stałego, jednorzędowego magazynka pudełkowego o pojemności 8 naboi, umieszczonego w chwycie. Ładowanie magazynka przy pomocy łódki. Lufa gwintowana, posiadała cztery bruzdy prawoskrętne. Przyrządy celownicze ma mechaniczne, stałe (muszka i szczerbinka).
KAWALERIA (organizacja i rodzaje jazdy)
Terminem tym określa się wojsko walczące lub poruszające się na koniach. Ze względu na rodzaj uzbrojenia ochronnego rozróżnia się jazdę lekką i jazdę ciężką.
Początki Kawalerii
W czasach starożytnych kawaleria odgrywała dużą rolę u ludów koczowniczych (m.in. Scytowie, Sarmaci, Hunowie, a później Awarowie) zamieszkujących rozległe terytoria wschodniej Europy i środkowej Azji. W cywilizacjach bliskowschodnich odgrywała na ogół rolę drugorzędną, jako formacja kosztowna i nieprzydatna przy oblężeniach i obronie miejsc umocnionych. Większą rolę odgrywała w armii asyryjskiej i perskiej. Choć była nieliczna, traktowano ją jako formację elitarną, służyli w niej ludzie o wyższym statusie materialnym i społecznym. Oprócz formacji kawaleryjskich na Bliskim Wschodzie rozpowszechnione były też rydwany, wozy bojowe ciągnięte przez woły lub konie, które szczególnie dużą rolę odgrywały w armii hetyckiej i asyryjskiej. Starożytny Izrael w apogeum swojej potęgi za rządów króla Salomona miał według Drugiej Księgi Kronik czterysta rydwanów i dwanaście tysięcy jezdnych.
W starożytnej Grecji w kawalerii służyli tzw. hippeis, druga, co do zamożności grupa społeczna, którą było stać na konia. Była to formacja bardzo nieliczna, w ateńskiej polis liczyła przeciętnie zaledwie tysiąc wojowników. Brak kawalerii zemścił się na Grekach podczas bitwy pod Cheroneą, kiedy to grecka falanga okazała się bezradna wobec szarży macedońskiej konnicy. Aleksander Wielki rozbudował ciężkozbrojną kawalerię, zwaną hetajrami, która udowodniła swoją skuteczność w wojnie z Persją.
W armii rzymskiej główną rolę odgrywała ciężka piechota, jednak lekka konnica wchodziła w skład każdego legionu w sile 300 jeźdźców. Jej rola polegała na oskrzydlaniu wroga. W armii Kartagińskiej dowodzonej przez Hannibala występowała kawaleria ciężka i lekka. W armii bizantyjskiej istniała także jazda ciężka (katafrakci) i lekka wykorzystywana do zwiadów.
Jazda czasów średniowiecza
W Europie we wczesnym średniowieczu w okresie wczesnofeudalnym jazda zorganizowana była jako przyboczny oddział władcy (księcia, kniazia). Była częścią drużyny książęcej, która istniała zarówno wśród prymitywnych plemion germańskich, jak i słowiańskich (w tych ostatnich pojawiła się nieco później). W Polsce, w okresie rządów pierwszych Piastów w skład drużyny książęcej wchodziła jazda ciężka (tzw. Pancerni) oraz jazda lekka.
W późniejszym okresie Średniowiecza, w Europie Zachodniej oraz Środkowej trzonem sił zbrojnych stało się pospolite ruszenie rycerzy. Rycerze walczyli na ogół jako ciężka kawaleria, byli formowani w jednostki organizacyjne, zwane kopiami łączonymi w chorągwie. Uzbrojeni byli w kopie, miecze, topory i tarcze. W Europie Wschodniej oraz na stepach azjatyckich większą rolę odgrywała jazda lekka. Wchodziła ona w skład między innymi armii litewskiej. Także koczownicy stepowi Pieczyngowie, Połowcy, a później Tatarzy używali niemal wyłącznie lekkiej konnicy w swoich najazdach i podbojach. Lekką jazdę posiadali także Arabowie z Bliskiego Wschodu. Ci ostatni, często używali wielbłądów jako wierzchowców. Rozwój broni palnej oraz odrodzenie piechoty spowodowało pod koniec średniowiecza powolny upadek jazdy rycerskiej.
Czasy nowożytne
Upadek wartości jazdy rycerskiej spowodował powstanie nowych formacji kawaleryjskich w skład których wchodzili żołnierze zaciężni (najemnicy). W XV wieku, obok tradycyjnych kopijników, pojawili się na polach bitew rajtarzy i arkebuzerzy uzbrojeni w broń palną. W XVI wieku powstała dragonia będąca początkowo konną piechotą. W Europie zachodniej jazda organizowała się na regimenty i kompanie. W Polsce w XV-tym wieku kawaleria dzieliła się na oddziały kopijnicze i strzelcze. W XVI wieku pojawiła się husaria, początkowo jazda lekka, z biegiem czasu stając się najcięższą kawalerią polską. Jazdę lżejszą w Polsce stanowili pancerni, zwani na Litwie petyhorcami, którzy z czasem stali się formacją średniozbrojną. Jazdę lekką stanowiły tzw. chorągwie wołoskie i tatarskie. W XVII wieku na zachodzie pojawili się kirasjerzy. W XVIII wieku w Polsce dawne pułki husarskie i pancerne przekształcono kawalerię narodową, a jazdę lekką na nowoczesnych ułanów. W czasach wojen napoleońskich pojawiły się oddziały lansjerów, szwoleżerów i strzelców konnych. W XIX wieku w związku z dalszym rozwojem broni palnej, znaczenie kawalerii upadło. Jednak jeszcze w czasie I wojny światowej wojska obu walczących stron zmobilizowały łącznie 63 dywizje jazdy, znaczną ich część rozwiązano zresztą w czasie trwania tej wojny.
