Ciężkie Kusze
Kusze choć znane w starożytności to rozpowszechniły się dopiero pod koniec XI wieku. Używano ich głównie do umocnień na wałach lub wieżach w pobliżu bram. Miotane z nich bełty ważyły do 3 kilogramów i miały zasięg do 500 metrów. Bez trudu przebijały one masywne machiny oblężnicze albo paru opancerzonych rycerzy jednocześnie.
Arkbalista
Rzymska machina oblężnicza, ciężka kusza umieszczona na dwukołowej lawecie stosowana jako broń lekka w pierwszej linii legionu razem z manubalistami. Przystosowana była do strzelania bełtami i belkami, a także mogła miotać kamienie, kule oraz garnki napełnione płonącą smołą lub padliną (w upalne lata miało to wywołać w obleganej twierdzy zarazę). Cięciwę napinano za pomocą kołowrotu. Zasięg arkbalisty wynosił ok. 900 m, a z odległości 200 m bełt o masie 0,5 kg przebijał drewnianą deskę.
W średniowiecznej Europie arkbalisty wyparły ciężkie kusze wałowe, które nie sprawdzały się w czasie walki w polu, stając się bronią popularną zarówno w Europie Zachodniej jak i Wschodniej. Dla wzmocnienia efektu zwykle stosowano kilka arkbalist ustawionych obok siebie. Większe modele arkbalist, zwane espringolami, stosowane były jako maszyny oblężnicze do kruszenia murów. Rozpiętość ich łuku sięgała 12 metrów, a zasięg wynosił ok. 1100 m.
ORĘŻ RYCERSKA
Ekspozycja obejmuje przykłady zbroi, mieczy, toporów, włóczni i innego oręża rycerskiego, przybliżając zwiedzającym szeroki kontekst historii średniowiecznego oręża i jego zastosowania w bitwach epoki rycerzy.
Zbroja Rycerska
Wbrew pozorom zbroja rycerska to nie jeden kawałek metalu. Składa się z wielu części i każda z nich posiada własną nazwę.
Kolejne części składowe zbroi płytowej przedstawiłem na rysunku poniżej.
1. Hełm, 2. Obojczyk, 3. Naramiennik, 4. Opacha, 5. Napierśnik,
6. Nałokcica, 7. Fartuch, 8. Zarękawie, 9. Taszka, 10. Rękawica,
11. Nabiodrek, 12. Nakolannik, 13. Nagolennica, 14. Trzewik
Kolczuga
Zbroja w kształcie tuniki z krótkimi lub długimi (kaftan kolczy) rękawami, rzadko w skład kolczugi wchodziły nogawice. Sporządzona ze stalowych pierścieni splecionych ze sobą. Pierścienie wyrabiano z kutego lub ciągnionego drutu łącząc je " na styk", na "jeden gwóźdź" i na "dwa gwoźdźie " lub też skuwając ze sobą. Zbroje kolcze używane były przez Rzymian, Persów. Na wschodzie korzystali z niej muzułmanie (XV-XVIII w.), w Europie zaś w: Polsce, Rusi, na Węgrzech i Litwie.
Zbroja Łuskowa
Rodzaj pancerza wykonanego z dużej liczby łusek wykonanych z metalu, rogu lub kości, naszytych lub w inny sposób przytwierdzonych do podłoża skórzanego lub wykonanego z innego mocnego materiału. Ten rodzaj uzbrojenia obronnego pojawił się przed nową erą w stepach. Na kolumnie cesarza Trajana przedstawiono jazdę Roksolanów w zbrojach łuskowych. W jednostkach posiłkowych armii rzymskiej pancerz ten stosowano dosyć często. Przejęty przez Germanów nie zaniknął i rozpowszechnił się w Europie około XI wieku, jest bardziej elastyczny niż pancerz lamelkowy, a zapewnia lepszą ochronę niż kolczuga. Specyficzną odmianą tej zbroi jest karacena, używana w czasach nowożytnych.
Zbroja Płytowa
Zbroja wykonana z płyt metalu zachodzących na siebie. Ciężka (ok 30 kg.) i niewygodna. W miejscu stawów, dla ułatwienia ruchów używano folg (p.w). Mimo swojej wagi była chętnie stosowana przez rycerstwo. Bardzo wytrzymała na ciosy, szczególnie bronią ciętą i obuchową, niestety nie wytrzymywała strzału z ciężkiej kuszy. Porada dla Panów Graczy : Takiej zbroi nie zakłada się w 20 sek. jak to zwykli czynić niektórzy, ani nie da się w niej wykonywać popisów akrobatycznych. Nieprawdą natomiast jest, że rycerz w takiej zbroi przewrócony na plecy był niczym chrząszcz i nie mógł się podnieść (Działo się tak natomiast w przypadku cięższej od niej zbroi turniejowej).
Zbroja Końska
Końskie uzbrojenie ochronne, nazywane też ladrami znane było już w starożytności. W Europie Zachodniej zaczęto je stosować w XIII wieku. Początkowo zbroja końska miała postać watowanego kropierza, później - kolczej plecionki. W XV wieku i w I połowie XVI wieku uzyskała ostateczną formę pełnej zbroi płytowej. Składała się najczęściej z przedpierśnia (blachy osłaniającej pierś zwierzęcia), blachy tylnej chroniącej zad, z dwóch blach bocznych łączących przednią i tylną część zbroi, a także z naczółka (chroniącego łeb) oraz folgowego nakarczka. Całość łączona była nitami i zawiasami.
Tarcza rycerska
Obronna część uzbrojenia rycerskiego, wyrabiana głównie z drewna powlekanego skórą, często obijana metalem, później także w całości z metalu. Była używana co najmniej od okresu brązu, w starożytności i w średniowieczu, tracąc na znaczeniu po wprowadzeniu broni palnej. Przypuszcza się, że kształt wczesnych tarcz miał związek z taktyką walki. Europejscy wojownicy piesi stosowali zazwyczaj tarcze okrągłe, wyposażone w umbo chroniące znajdującą się za nim dłoń, jeźdźcy używali raczej tarcz dłuższych, owalnych, później migdałowatych, lepiej chroniących sylwetkę konnego wojownika. Znane z licznych i dość dobrze zachowanych wykopalisk tarcze skandynawskie z początków naszej ery i wczesnośredniowieczne tarcze wikińskie były zazwyczaj okrągłe, wykonane z kilku desek różnego rodzaju drewna, najczęściej wyposażone w umbo, wzmacniane drobnymi okuciami, niekiedy z okutym rantem. Niektóre egzemplarze były oklejane jednostronnie, obustronnie lub na krawędziach skórą, o średnicy od ok. 80 cm do 100 cm. Tarcze wikińskie były z reguły malowane. Tarcze słowiańskie z tego okresu, zwane szczytami były często tarczami jeźdźców, wydłużonymi pionowo, do formy owalu. Zabytki ikonograficzne pokazują, że stosowanie tych typów tarcz nie było regułą, m.in. pruscy wojownicy piesi na Drzwiach Gnieźnieńskich przedstawieni są z tarczami owalnymi. W XII i XIII wieku w Zachodniej Europie popularne stają się tarcze normandzkie, spiczaste u dołu (wysokości. od ok. 120 cm do 180 cm, szerokości ok. 80 cm do 90 cm), zdobione jaskrawymi malowidłami, często o motywach fantastycznych zwierząt, znane m.in. z tkaniny z Bayeux. Z czasem tarcze zaczęły się zmniejszać, przybierając kształt zbliżony do trójkąta.
Broń Biała Sieczna
Miecz
Biała broń sieczna, charakteryzująca się prostą głownią, zwykle obosieczną z otwartą rękojeścią. W zależności od rodzaju, miecz trzymany był jedną ręką lub dwoma rękami. Do mieczy jednosiecznych zalicza się też japońską broń sieczną typu katana, z zakrzywioną jednosieczną głownią.
Miecz jest najstarszą historyczną bronią sieczną, oraz jedną z najostrzejszych broni średniowiecznych. Pierwsze miecze, wykonywane z brązu, powstawały już w epoce brązu, na terenie Chin i Egiptu. Z powodów technologicznych były wydłużone, wąskie i nadawały się głównie do pchnięć. Później miecze, wykonywane z żelaza, stały się powszechnie używaną bronią. Najdynamiczniejszy rozwój mieczy w Europie przypada na średniowiecze, kiedy stały się także symbolem stanu rycerskiego. Powstał kult miecza - z narzędzia stał się sacrum, wierność przysięgano na miecz. Bardzo często otrzymywał własne imię i noszono go przed władcami na znak władzy i sprawiedliwości. Był niezbędny przy ceremonii koronacji i pasowania na rycerza. W bitwach wieku XVI, miecz powoli przestał być użyteczny. Ostatni znaczący typ miecza to miecz dwuręczny. Został zastąpiony przez rapier i szablę.
Szabla
Długa sieczna broń biała. Wyróżnia się jednosieczną, wygiętą głownią. Klinga szabli może być w części sztychowej poszerzona, czyli mieć ukształtowane tzw. pióro, zaczynające się zazwyczaj wyraźnym uskokiem na tylcu głowni (tzw. młotkiem), rzadziej – poszerzające się płynnie, bez uskoku. W niektórych egzemplarzach tylec pióra może być ostrzony (mówimy wówczas o szabli z piórem dwusiecznym). Przeznaczona do zadawania cięć i sztychów (pchnięć).
Ślady broni siecznej o wygiętej głowni spotykane były już w starożytnej Persji, Egipcie, Asyrii, Chinach – czyli zasadniczo na obszarze Azji Środkowej. Można przypuszczać, że pierwowzory szabli powstały w Chinach, gdzie były odpowiednie warunki – wyspecjalizowani płatnerze i bogate rudy żelaza.
Szabla pojawiła się w Europie w średniowieczu, w czasie wędrówek ludów na początku V wieku. Jednak do powszechnego przyjęcia jej do uzbrojenia doszło stosunkowo późno (mimo przykładów jej skuteczności, np. bitwa pod Legnicą w 1241 roku, gdzie Mongołowie pokonali polskie rycerstwo), bo dopiero od XIV wieku na Węgrzech i Rusi Kijowskiej. Szabla zaczęła zastępować miecz dopiero od końca XV wieku.
