Ustawa z dnia 18 marca 1921 r. o medalach, orderach, odznaczeniach oraz tytułach szlacheckich i honorowych.
Rozdział I - Cel ustawy
Art. 1.
Ustawa określa medale, ordery i odznaczenia oraz tytuły szlacheckie i honorowe, a także tryb ich nadawania i odbierania.
Rozdział II - Ordery
Art. 2.
Ustala się następujące ordery:
-
Order Złotego Runa (Orden vom Goldenen Vlies/Aranygyapjas rend)
-
Wysoce Szlachetny Order Krzyża Gwiaździstego (Hochadeliger Sternkreuzorden/Hölgyi Csillagkereszt-rend)
-
Wojskowy Order Marii Teresy (Militär-Maria-Theresien-Orden/Katonai Mária Terézia-rend)
-
Order Świętego Apostolskiego Króla Węgier Stefana (Königlich Ungarischer Hoher Ritterorden vom heiligen Stephan, dem apostolischen König/Magyar királyi Szent Istvan lovagrend)
-
Order Leopolda (Leopold-Orden/Lipót-rend)
-
Order Korony Żelaznej (Orden der Eisernen Krone/Vaskorona-rend)
-
Order Franciszka Józefa (Franz Joseph-Orden/Ferenc József-rend)
-
Order Elżbiety (Elisabeth-Orden/Erzsébet-rend)
Art. 3.
- Ordery za zasługi cywilne nadaje Monarcha samodzielnie bądź na wniosek Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, członka Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, Rady Państwa, delegata Rady Państwa lub organów władzy publicznej kraju koronnego.
- Ordery za zasługi wojskowe nadaje Monarcha bądź osoba zastępująca go w wykonywaniu obowiązków zwierzchnika sił zbrojnych samodzielnie bądź na wniosek Sztabu Generalnego Cesarskich i Królewskich Sił Zbrojnych, oficera Sztabu Generalnego Cesarskich i Królewskich Sił Zbrojnych lub dowódcy rodzaju sił zbrojnych.
- Ordery odbiera Monarcha, jeżeli osoba odznaczona orderem:
została skazana prawomocnym wyrokiem sądu,
swym niehonorowym postępowaniem przyniosła ujmę orderowi bądź Monarchii Austro-Węgierskiej.
- Orderem danej klasy można zostać odznaczonym tylko jednokrotnie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Art. 4.
- Order Złotego Runa jest orderem cywilnym, nadawanym automatycznie wszystkim członkom Domu Panującego płci męskiej, którym przysługuje co najmniej tytuł arcyksiążęcy.
- Order nie posiada klas.
- Insygnium orderu to zawieszona na złotym pierścieniu podobizna złotej skóry baranka z głową zwróconą na prawo; pierścień orderu zawieszony jest na okrągłym czarnym lub niebieskim kamieniu szlachetnym, z obu stron którego wychodzą złoto-czerwone płomienie; nad nimi góruje złota agrafa, w dolnej części tejże przedstawiona jest walka Jazona ze smokiem, zaś w górnej umieszczona jest dewiza „PRETIUM LABORUM NON VILE”.
- Insygnium orderu noszone jest:
na stroju orderowym - na łańcuchu orderowym, złożonym 28 owalnych krzesiw, z których po obu stronach wychodzą stylizowane wiązki płomieni oraz z 28 złotych pierścieni,
na mundurze, smokingu bądź fraku - na szyi na czerwonej wstążce,
na pozostałych odzieniach - w formie miniatury insygnium orderu.
- Baretka orderu ma kolor czerwony.
- Wzór baretki znajduje się w załączniku nr 1 do ustawy.
Art. 5.
- Wysoce Szlachetny Order Krzyża Gwiaździstego jest orderem cywilnym, nadawanym automatycznie wszystkim członkom Domu Panującego płci żeńskiej, którym przysługuje co najmniej tytuł arcyksiążęcy.
- Order posiada jedną klasę - damy orderu.
- Insygnium orderu to medalion, na którym dwugłowy czarny orzeł monarchii habsburskiej nosi nałożony czerwony krzyż grecki, uwieńczony białą wstęgą z dewizą „SALUS ET GLORIA”.
- Order noszony jest na czarnej wstążce w formie kokardy nad lewą piersią.
- Baretka orderu ma kolor czarny i znajduje się na niej miniatura insygnium orderu.
- Wzór baretki znajduje się w załączniku nr 2 do ustawy.
Art. 6.
- Wojskowy Order Marii Teresy jest orderem wojskowym, nadawanym szlachcicom za taki akt odwagi, który w normalnych warunkach nie jest od nikogo wymagany, a mimo to został dokonany, lub - wraz z tym aktem odwagi - za podjęcie, podczas akcji wojskowej, nadzwyczaj ważnej i zręcznej decyzji, która zakończyła się sukcesem wojskowym.
- Order posiada następujące klasy, od najwyższej:
-
Krzyż Wielki,
-
Komandor,
-
Kawaler/Dama.
-
- Insygnium:
-
Krzyża Wielkiego orderu jest biały krzyż, pośrodku którego znajduje się czerwono-biało-czerwona tarcza otoczona dewizą „FORTITUDINI”; między ramionami krzyża znajduje się wieniec laurowy. Dodatkowo insygnium jest czerwono-biało-czerwona wstęga, przewieszona przez prawe ramię.
-
Komandora orderu jest biały krzyż, pośrodku którego znajduje się czerwono-biało-czerwona tarcza otoczona dewizą „FORTITUDINI”.
-
Kawalera/Damy orderu jest pomniejszone insygnium Komandora orderu.
-
- Order noszony jest:
-
w przypadku Krzyża Wielkiego - na lewej piersi, wraz z wstęgą przewieszoną przez prawe ramię,
-
w przypadku Komandora - na szyi na czerwono-biało-czerwonej wstędze,
-
w przypadku Kawalera/Damy - na lewej piersi na czerwono-biało-czerwonej wstążce wiązanej w trójkąt.
-
- Baretka orderu jest:
-
w przypadku Krzyża Wielkiego - czerwono-biało-czerwona z miniaturą insygnium Krzyża Wielkiego,
-
w przypadku Komandora - czerwono-biało-czerwona z miniaturą insygnium Komandora,
-
w przypadku Kawalera/Damy - czerwono-biało-czerwona.
-
- Wzór baretki znajduje się znajduje się w załączniku nr 3 do ustawy.
Art. 7.
- Order Świętego Apostolskiego Króla Węgier Stefana jest orderem cywilnym, nadawanym szlachcicom za szczególnie zasługi cywilne dla Monarchii Austro-Węgierskiej, a szczególnie dla Krajów Korony Świętego Stefana.
- Order posiada następujące klasy, od najwyższej:
-
Krzyż Wielki,
-
Komandor,
-
Kawaler/Dama.
-
- Insygnium:
-
Krzyża Wielkiego orderu jest gwiazda ośmioramienna, pośrodku której znajduje się wizerunek herbu Węgier na czerwonym tle z inicjałami „MT”, otoczony dewizą ”PUBLICUM MERITORUM PRAEMIUM”. Dodatkowo insygnium jest purpurowa wstęga z zielonymi pasami po bokach, przewieszona przez prawe ramię.
-
Komandora orderu jest zielony krzyż, pośrodku którego znajduje się wizerunek herbu Węgier na czerwonym tle z inicjałami „MT”, otoczony dewizą „PUBLICUM MERITORUM PRAEMIUM” na zawieszce w kształcie Korony Świętego Stefana.
-
Kawalera/Damy orderu jest pomniejszone insygnium Komandora orderu.
-
- Order noszony jest:
-
w przypadku Krzyża Wielkiego - na lewej piersi, wraz z wstęgą przewieszoną przez prawe ramię,
-
w przypadku Komandora - na szyi na zielono-purpurowo-zielonej wstędze,
-
w przypadku Kawalera/Damy - na lewej piersi na zielono-purpurowo-zielonej wstążce wiązanej w trójkąt.
-
- Baretka orderu jest:
-
w przypadku Krzyża Wielkiego - zielono-purpurowo-zielona z miniaturą insygnium Krzyża Wielkiego,
-
w przypadku Komandora - zielono-purpurowo-zielona z miniaturą Korony Świętego Stefana,
-
w przypadku Kawalera/Damy - zielono-purpurowo-zielona.
-
- Wzory baretek znajdują się w załączniku nr 4 do ustawy.
Art. 8.
- Order Leopolda jest orderem cywilnym, nadawanym za szczególnie zasługi cywilne dla Monarchii Austro-Węgierskiej, w tym szczególne zasługi w służbie publicznej oraz działalności na rzecz rozwoju państwowości i ustroju Monarchii Austro-Węgierskiej.
- Order posiada następujące klasy, od najwyższej:
-
Krzyż Wielki,
-
I Klasa,
-
Komandor,
-
Kawaler/Dama.
-
- Order posiada także dekorację wojenną, nadawaną dodatkowo w trybie orderu wojskowego w uznaniu zasług wojennych.
- Insygnium:
-
Krzyża Wielkiego orderu jest gwiazda ośmioramienna, pośrodku której znajduje się czerwony krzyż z białym obramowaniem, w środku którego znajdują się inicjały „F I A”, otoczone dewizą „INTEGRATI ET MERITO”; w przypadku dekoracji wojennej dodaje się także dwa skrzyżowane miecze. Dodatkowo insygnium jest czerwona wstęga z białymi pasami po bokach, przewieszona przez prawe ramię.
-
I Klasy orderu jest pomniejszone insygnium Krzyża Wielkiego orderu; w przypadku dekoracji wojennej dodaje się także dwa skrzyżowane miecze. Dodatkowo insygnium jest czerwona wstęga z cienkimi białymi pasami po bokach, przewieszona przez prawe ramię.
-
Komandora orderu jest czerwony krzyż z białym obramowaniem, w środku którego znajdują się inicjały „F I A”, otoczone dewizą „INTEGRATI ET MERITO” na zawieszce w kształcie Korony Cesarskiej; w przypadku dekoracji wojennej dodaje się także dwa skrzyżowane miecze do krzyża oraz liście laurowe do zawieszki.
-
Kawalera/Damy orderu jest pomniejszone insygnium Komandora orderu; w przypadku dekoracji wojennej dodaje się także dwa skrzyżowane miecze do krzyża oraz liście laurowe do zawieszki oraz skrzyżowane miecze do wstążki.
-
- Order noszony jest:
-
w przypadku Krzyża Wielkiego - na lewej piersi, wraz z wstęgą przewieszoną przez prawe ramię,
-
w przypadku I Klasy - na lewej piersi, wraz z wstęgą przewieszoną przez prawe ramię,
-
w przypadku Komandora - na szyi na biało-czerwono-białej wstędze,
-
w przypadku Kawalera/Damy - na lewej piersi na biało-czerwono-białej wstążce wiązanej w trójkąt.
-
- Baretka orderu jest:
-
w przypadku Krzyża Wielkiego - biało-czerwono-biała z miniaturą insygnium Krzyża Wielkiego,
-
w przypadku I Klasy - czerwono-biało-czerwono-biało-czerwona z miniaturą insygnium Krzyża Wielkiego,
-
w przypadku Komandora - biało-czerwono-biała z miniaturą Korony Cesarskiej,
-
w przypadku Kawalera/Damy - biało-czerwono-biała.
-
- Udekorowanie orderem oznacza:
-
w przypadku Krzyża Wielkiego - nadanie tytuły tajnego radcy oraz tytułu szlacheckiego barona,
-
w przypadku I Klasy - nobilitację i nadanie tytułu szlacheckiego barona/baronessy,
-
w przypadku Komandora - nobilitację i nadanie tytułu szlacheckiego kawalera/damy,
-
w przypadku Kawalera/Damy - nobilitację i nadanie tytułu szlachcica/szlachcianki.
-
- Przepisu ust. 7 nie stosuje się wobec osób nieposiadających obywatelstwa austro-węgierskiego. Tytuły wskazane w ust. 7 nadaje się tylko osobom, które ich nie posiadają.
- Wzory baretek znajdują się w załączniku nr 5 do ustawy.
Art. 9.
- Order Korony Żelaznej jest orderem cywilnym, nadawanym za szczególne osiągnięcia w działalności naukowej i kulturalnej na rzecz Monarchii Austro-Węgierskiej
- Order posiada następujące klasy, od najwyższej:
-
Kawaler/Dama I klasy,
-
Kawaler/Dama II klasy,
-
Kawaler/Dama III klasy.
-
- Insygnium:
-
Kawalera/Damy I klasy orderu jest gwiazda ośmioramienna, pośrodku której znajduje się wizerunek żelaznej korony otoczony dewizą „AVITA ET AUCTA” na niebieskim tle. Dodatkowo insygnium jest niebiesko-złoto-niebieska wstęga, przewieszona przez prawe ramię.
-
Kawalera/Damy II klasy orderu Komandora orderu jest złoty dwugłowy orzeł w koronie, niosący niebieską tarczę z literą „F”; poniżej orła znajduje się wizerunek żelaznej korony.
-
Kawalera/Damy III klasy orderu jest pomniejszone insygnium kawalera/damy II klasy orderu.
-
- Order noszony jest:
-
w przypadku Kawalera/Damy I klasy - na lewej piersi, wraz z wstęgą przewieszoną przez prawe ramię,
-
w przypadku Kawalera/Damy II klasy - na szyi na niebiesko-złoto-niebieskiej wstędze,
-
w przypadku Kawalera/Damy III klasy - na lewej piersi na niebiesko-złoto-niebieskiej wstążce wiązanej w trójkąt.
-
- Baretka orderu jest:
-
w przypadku Kawalera/Damy I klasy - niebiesko-złoto-niebieska z miniaturą insygnium Krzyża Wielkiego,
-
w przypadku Kawalera/Damy II klasy - niebiesko-złoto-niebieska z miniaturą żelaznej korony,
-
w przypadku Kawalera/Damy III klasy - niebiesko-złoto-niebieska.
-
- Udekorowanie orderem oznacza:
-
w przypadku Kawalera/Damy I klasy - nadanie tytułu szlacheckiego barona,
-
w przypadku Kawalera/Damy II klasy - nadanie tytułu szlacheckiego kawalera,
-
w przypadku Kawalera/Damy III klasy - nobilitację i nadanie tytułu szlachcica.
-
- Przepisu ust. 6 nie stosuje się wobec osób nieposiadających obywatelstwa austro-węgierskiego. Tytuły wskazane w ust. 6 nadaje się tylko osobom, które ich nie posiadają.
- Wzory baretek znajdują się w załączniku nr 6 do ustawy.
Art. 10.
- Order Franciszka Józefa jest orderem cywilnym, nadawanym za zasługi na rzecz Monarchii Austro-Węgierskiej. Jest także nadawany obywatelom państw obcych w uznaniu ich zasług na rzecz pogłębiania współpracy międzynarodowej.
- Order posiada następujące klasy, od najwyższej:
-
Krzyż Wielki,
-
Komandor z Gwiazdą,
-
Komandor,
-
Oficer,
-
Kawaler/Dama.
-
- Insygnium:
-
Krzyża Wielkiego orderu oraz Komandora z Gwiazdą orderu jest gwiazda ośmioramienna, pośrodku której znajduje się dwugłowy orzeł w koronie, na którym widnieje łańcuch i czerwony krzyż, pośrodku którego znajduje się inicjał „FJ” na białym tle. W dolnej części orderu znajduje się dewiza „VIRIBUS UNITIS”. Dodatkowo insygnium jest czerwona wstęga, przewieszona przez prawe ramię.
-
pozostałych klas orderu jest dwugłowy orzeł w koronie, na którym znajduje się łańcuch czerwony krzyż, pośrodku którego znajduje się inicjał „FJ” na białym tle. W dolnej części orderu widnieje dewiza „VIRIBUS UNITIS”.
-
- Order noszony jest jedynie na odzieniu cywilnym:
-
w przypadku Krzyża Wielkiego - pod lewą piersią, wraz z wstęgą przewieszoną przez prawe ramię,
-
w przypadku Komandora z Gwiazdą - na szyi na czerwonej wstędze oraz pod prawą piersią,
-
w przypadku Komandora - na szyi na czerwonej wstędze,
-
w przypadku Oficera - pod lewą piersią,
-
w przypadku Kawalera/Damy - w lewej klapie fraku,
-
- Baretka orderu jest:
-
w przypadku Krzyża Wielkiego - czerwona z miniaturą insygnium Krzyża Wielkiego,
-
w przypadku Komandora z Gwiazdą - czerwona z miniaturą insygnium Krzyża Wielkiego, ograniczonego tylko do ramion skośnych,
-
w przypadku Komandora - czerwona z miniaturą insygnium, o którym mowa w ust. 3 lit. b.,
-
w przypadku Oficera - czerwona z miniaturą insygnium, o którym mowa w ust. 3 lit. b., pozbawionym wizerunku dwugłowego orła,
-
w przypadku Kawalera/Damy - czerwona,
-
- Wzory baretek znajdują się w załączniku nr 7 do ustawy.
Art. 11.
- Order Elżbiety jest orderem cywilnym, nadawanym wyłącznie kobietom za zasługi na rzecz Monarchii Austro-Węgierskiej, szczególnie na polu działalności społecznej i filantropijnej.
- Order posiada następujące klasy, od najwyższej:
-
Krzyż Wielki,
-
Dama I klasy,
-
Dama II klasy,
-
- Insygnium:
-
Krzyża Wielkiego orderu jest gwiazda ośmioramienna, pośrodku której znajduje się czerwono-biało-czerwony krzyż z wizerunkiem Św. Elżbiety z Turyngii pośrodku. Dodatkowo insygnium jest biała wstęga z cienkimi purpurowymi pasami po bokach, przewieszona przez prawe ramię.
-
Damy I klasy orderu jest insygnium Krzyża Wielkiego oraz odznaka - insygnium Damy II klasy orderu.
-
Damy II klasy orderu jest czerwono-biało-czerwony krzyż z wizerunkiem Św. Elżbiety z Turyngii pośrodku.
-
- Order noszony jest:
-
w przypadku Krzyża Wielkiego - na lewej piersi, wraz z wstęgą przewieszoną przez prawe ramię,
-
w przypadku Damy I klasy - gwiazda na lewej piersi, odznaka na prawej piersi na białej wstążce z cienkimi purpurowymi pasami po bokach,
-
w przypadku Damy II klasy - na lewej piersi na białej wstążce z cienkimi purpurowymi pasami po bokach.
-
- Baretka orderu jest biała z cienkimi purpurowymi pasami po bokach.
- Wzór baretki znajduje się w załączniku nr 8 do ustawy.
Rozdział III - Medale
Art. 12.
Ustala się następujące medale:
-
Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (Militärverdienstmedaille „Signum Laudis”/Katonai Érdemérem „Signum Laudis”)
-
Medal Zasługi Cywilnej (Zivil-Verdienstmedaille/Civil Érdemérem)
-
Medal Waleczności (Tapferkeitsmedaille/Vitézségi Emlékérem)
-
Medal Wojenny (Kriegsmedaille/Hadiérem)
Art. 13.
- Medale za zasługi cywilne nadaje Monarcha samodzielnie bądź na wniosek Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, członka Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, Rady Państwa, delegata Rady Państwa lub organów władzy publicznej kraju koronnego.
- Medale za zasługi cywilne może też nadać Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości bądź Rada Państwa.
- Medale za zasługi wojskowe nadaje Monarcha bądź osoba zastępująca go w wykonywaniu obowiązków zwierzchnika sił zbrojnych samodzielnie bądź na wniosek Sztabu Generalnego Cesarskich i Królewskich Sił Zbrojnych, oficera Sztabu Generalnego Cesarskich i Królewskich Sił Zbrojnych lub dowódcy rodzaju sił zbrojnych.
- Medale za zasługi wojskowe może też nadać Minister Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości właściwy do spraw sił zbrojnych, Sztab Generalny lub dowódca rodzaju sił zbrojnych.
- Medale odbiera Monarcha bądź inny organ uprawniony do jego nadania, jeżeli osoba odznaczona orderem:
została skazana prawomocnym wyrokiem sądu,
swym niehonorowym postępowaniem przyniosła ujmę medalowi bądź Monarchii Austro-Węgierskiej.
- Medalem danej klasy można zostać odznaczonym wielokrotnie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Art. 14.
- Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” jest medalem wojskowym, nadawanym wyłącznie oficerom austro-węgierskim i sojuszniczym za wybitną służbę wojskową w czasie pokoju lub wojny.
- Medal posiada następujące stopnie, od najwyższego:
-
Złoty,
-
Srebrny,
-
Brązowy.
-
- W dowód uznania wybitnych zasług odznaczonego w czasie wojny dopuszcza się dodanie mieczy, widocznych na wstążce medalu oraz na baretce.
- Medal ma kształt okręgu, na awersie medalu widnieje wizerunek Monarchy, na rewersie - dewiza „Signum Laudis”. Wygląd i metal medalu odpowiada jego stopniowi.
- Medal zawieszony jest na wstążce wiązanej w trójkąt:
-
w przypadku zasług odznaczonego w czasie pokoju - czerwonej,
-
w przypadku zasług odznaczonego w czasie wojny - białej z czerwonymi paskami po bokach, połączonymi z czerwonymi prążkami poziomymi,
-
w przypadku zasług odznaczonego w czasie wojny, o których mowa w ust. 3 - białej z czerwonymi paskami po bokach, połączonymi z czerwonymi prążkami poziomymi oraz mieczami.
-
- Baretka medalu odpowiada wstążce, o której mowa w ust. 5.
- Wzór medalu i baretki znajduje się w załączniku nr 9 do ustawy.
Art. 15.
- Medal Zasługi Cywilnej jest medalem cywilnym, nadawanym funkcjonariuszom publicznym za wybitną służbę.
- Medal posiada następujące stopnie, od najwyższego:
-
Złoty,
-
Srebrny,
-
Brązowy.
-
- Medal ma kształt okręgu, na awersie medalu widnieje wizerunek Monarchy, na rewersie - dewiza „Signum Laudis”. Wygląd i metal medalu odpowiada jego stopniowi.
- Medal zawieszony jest na czerwonej wstążce wiązanej w trójkąt.
- Baretka medalu odpowiada wstążce, o której mowa w ust. 5.
- Wzór medalu i baretki znajduje się w załączniku nr 10 do ustawy.
Art. 16.
- Medal Waleczności jest medalem wojskowym, nadawanym żołnierzom i podoficerom za waleczność podczas wojny i akcji zbrojnych.
- Medal posiada następujące stopnie, od najwyższego:
-
Złoty,
-
Srebrny wielki,
-
Srebrny mały,
-
Brązowy.
-
- Medal ma kształt okręgu, na awersie medalu widnieje wizerunek Monarchy, na rewersie - dewiza „Der Tapferkeit”. Wygląd, rozmiar i metal medalu odpowiada jego stopniowi.
- Medal zawieszony jest na białej, wiązanej w trójkąt wstążce z czerwonymi paskami po bokach, połączonymi z czerwonymi prążkami poziomymi.
- Baretka medalu odpowiada wstążce, o której mowa w ust. 4.
- Wzór baretki znajduje się w załączniku nr 11 do ustawy.
Art. 17.
- Medal Wojenny jest medalem wojskowym, nadawanym uczestnikom działań wojennych i akcji zbrojnych.
- Medal nie posiada stopni.
- Medal ma kształt okręgu, na awersie medalu widnieje wizerunek Monarchy, na rewersie - odpowiednia data.
- Medal zawieszony jest na białej, wiązanej w trójkąt wstążce z czerwonymi paskami po bokach, połączonymi z czerwonymi prążkami poziomymi.
- Baretka medalu jest żółta z czarnymi paskami po bokach, połączonymi z czarnymi prążkami poziomymi.
- Wzór baretki znajduje się w załączniku nr 12 do ustawy.
Rozdział IV - Krzyże i pozostałe odznaczenia
Art. 18.
- Ustala się następujące krzyże:
-
Krzyż Zasługi Wojskowej (Militärverdienstkreuz/Katonai Érdemkereszt)
-
Krzyż Zasługi Cywilnej (Zivil-Verdienstkreuz/Érdemkereszt )
-
- Ustala się następujące odznaczenia:
-
Odznaka Fundacji Wojskowej Elżbiety Teresy (Die Dekoration der Elisabeth-Theresien-Militärstiftung/Az Erzsébet Terézia Katonai Alapítvány Jelvénye)
-
Odznaka Honorowa za Dzieła Sztuki i Umiejętności „Litteris et Artibus” (Ehrenzeichen für Kunst und Wissenschaft „Litteris et Artibus”/Művészeti és Tudományos Érdemrend „Litteris et Artibus”)
-
Art. 19.
- Krzyże i pozostałe odznaczenia za zasługi cywilne nadaje Monarcha samodzielnie bądź na wniosek Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, członka Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, Rady Państwa, delegata Rady Państwa lub organów władzy publicznej kraju koronnego.
- Krzyże i pozostałe odznaczenia za zasługi cywilne może też nadać Rząd Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości bądź Rada Państwa.
- Krzyże i pozostałe odznaczenia za zasługi wojskowe nadaje Monarcha bądź osoba zastępująca go w wykonywaniu obowiązków zwierzchnika sił zbrojnych samodzielnie bądź na wniosek Sztabu Generalnego Cesarskich i Królewskich Sił Zbrojnych, oficera Sztabu Generalnego Cesarskich i Królewskich Sił Zbrojnych lub dowódcy rodzaju sił zbrojnych.
- Krzyże i pozostałe odznaczenia za zasługi wojskowe może też nadać Minister Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości właściwy do spraw sił zbrojnych, Sztab Generalny lub dowódca rodzaju sił zbrojnych.
- Krzyże i pozostałe odznaczenia odbiera Monarcha bądź inny organ uprawniony do jego nadania, jeżeli osoba odznaczona orderem:
została skazana prawomocnym wyrokiem sądu,
swym niehonorowym postępowaniem przyniosła ujmę medalowi bądź Monarchii Austro-Węgierskiej.
- Krzyżem danej klasy można zostać odznaczonym jednokrotnie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
- Odznaką można zostać odznaczonym wielokrotnie, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Art. 20.
- Krzyż Zasługi Wojskowej jest odznaczeniem wojskowym, nadawanym wyłącznie oficerom austro-węgierskim i sojuszniczym za waleczność podczas wojny i akcji zbrojnych lub za wybitne czyny w czasie pokoju.
- Krzyż posiada następujące klasy, od najwyższej:
-
I klasa,
-
II klasa,
-
III klasa.
-
- W dowód uznania wybitnych zasług odznaczonego w czasie wojny w obliczu wroga dopuszcza się dodanie dekoracji wojennej w postaci wieńca laurowego.
- Odznaczenie ma kształt czerwono-biało-czerwonego krzyża, pośrodku którego znajduje się dewiza „VERDIENST”. Wygląd i metal medalu odpowiada jego stopniowi.
- Krzyż noszony jest:
-
w przypadku I klasy - na lewej piersi,
-
w przypadku II klasy - na szyi na białej wstędze z czerwonymi paskami po bokach, połączonymi z czerwonymi prążkami poziomymi,
-
w przypadku III klasy - na lewej piersi na białej, wiązanej w trójkąt wstążce z czerwonymi paskami po bokach, połączonymi z czerwonymi prążkami poziomymi.
-
- Baretka odznaczenia odpowiada wstążce, o której mowa w ust. 5 lit. b.
- Krzyż I klasy może zostać nadany wyłącznie w trybie art. 19 ust. 3 ustawy.
- Wzór baretki znajduje się w załączniku nr 13 do ustawy.
Art. 21.
- Krzyż Zasługi Cywilnej jest odznaczeniem cywilnym, nadawanym wyłącznie wyższym urzędnikom austro-węgierskim za zasługi cywilne.
- Krzyż posiada następujące stopnie, od najwyższego:
-
Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej z koroną,
-
Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej,
-
Srebrny Krzyż Zasługi Cywilnej z koroną,
-
Srebrny Krzyż Zasługi Cywilnej.
-
- Odznaczenie ma kształt czerwonego krzyża, pośrodku którego znajduje się inicjał Monarchy, otoczony dewizą jego panowania. W przypadku stopnia krzyża z koroną krzyż zawieszony jest na wizerunku korony cesarskiej.
- Krzyż noszony jest na lewej piersi na białej, wiązanej w trójkąt wstążce z czerwonymi paskami po bokach, połączonymi z czerwonymi prążkami poziomymi.
- Baretka odznaczenia odpowiada wstążce, o której mowa w ust. 5. z miniaturą insygnium o którym mowa w ust. 3
- Wzór baretki znajduje się się w załączniku nr 14 do ustawy.
Art. 22.
- Odznaka Fundacji Wojskowej Elżbiety Teresy jest odznaczeniem wojskowym, nadawanym oficerom - weteranom działań wojennych
- Odznaka nie posiada stopni.
- Odznaka ma kształt ośmioramiennej gwiazdy, pośrodku której znajdują się korona cesarska i inicjały „EC” i „MT”, otoczone dewizą „M. THERESIA PARENTIS GRATIAM PERENNEM VOLUIT”. Nad gwiazdą widnieje korona miniatura korony cesarskiej.
- Odznaka noszona jest na lewej piersi na czarnej, wiązanej w trójkąt wstążce.
- Baretka odznaki odpowiada wstążce, o której mowa w ust. 4.
- Wzór baretki znajduje się w załączniku nr 15 do ustawy.
Art. 23.
- Odznaka Honorowa za Dzieła Sztuki i Umiejętności jest odznaczeniem cywilnym, nadawanym w uznaniu szczególnych osiągnięć w dziedzinie sztuki, nauki, literatury, kultury.
- Odznaka nie posiada stopni.
- Odznaka ma kształt owalny, pośrodku znajduje się wizerunek Monarchy. Nad odznaką widnieje korona miniatura korony cesarskiej.
- Odznaka noszona jest:
-
przez mężczyzn - na szyi na czerwonej wstędze,
-
przez kobiety - na kokardzie na prawej piersi.
-
- Baretka odznaki odpowiada wstążce, o której mowa w ust. 4.
- Wzór baretki znajduje się w załączniku nr 16 do ustawy.
Rozdział V - Hierarchia orderów, medali, krzyży i pozostałych odznaczeń.
Art. 24.
- Ustala się hierarchię i kolejność noszenia orderów, medali, krzyży i pozostałych odznaczeń, od najwyższego:
-
Order Złotego Runa.
-
Wysoce Szlachetny Order Krzyża Gwiaździstego
-
Wielki Krzyż Wojskowego Orderu Marii Teresy.
-
Wielki Krzyż Orderu Świętego Apostolskiego Króla Węgier Stefana.
-
Krzyż Zasługi Wojskowej I klasy.
-
Wielki Krzyż Orderu Leopolda.
-
Order Korony Żelaznej I klasy.
-
Wielki Krzyż Orderu Franciszka Józefa.
-
Krzyż Komandorski Wojskowego Orderu Marii Teresy.
-
Krzyż Komandorski Orderu Świętego Apostolskiego Króla Węgier Stefana.
-
Krzyż Zasługi Wojskowej II klasy.
-
Order Leopolda I klasy.
-
Krzyż Komandorski Orderu Leopolda.
-
Order Korony Żelaznej II klasy.
-
Krzyż Komandorski Orderu Franciszka Józefa z gwiazdą
-
Krzyż Komandorski Orderu Franciszka Józefa.
-
Wielki Krzyż Orderu Elżbiety.
-
Krzyż Kawalerski Wojskowego Orderu Marii Teresy.
-
Krzyż Kawalerski Orderu Świętego Apostolskiego Króla Węgier Stefana.
-
Krzyż Kawalerski Orderu Leopolda.
-
Krzyż Oficerski Orderu Franciszka Józefa.
-
Order Elżbiety I klasy.
-
Order Korony Żelaznej III klasy.
-
Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa.
-
Order Elżbiety II klasy.
-
Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy.
-
Odznaka Fundacji Wojskowej Elżbiety Teresy.
-
Odznaka Honorowa za Dzieła Sztuki i Umiejętności „Litteris et Artibus”.
-
Złoty Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis”.
-
Srebrny Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis”.
-
Brązowy Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis”.
-
Złoty Medal Waleczności.
-
Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej z koroną.
-
Krzyż Zasługi Wojskowej II klasy.
-
Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej.
-
Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy.
-
Srebrny Medal Waleczności - wielki.
-
Srebrny Medal Waleczności - mały.
-
Brązowy Medal Waleczności.
-
Srebrny Krzyż Zasługi Cywilnej z koroną.
-
Srebrny Krzyż Zasługi Cywilnej.
-
Złoty Medal Zasługi Cywilnej.
-
Srebrny Medal Zasługi Cywilnej.
-
Brązowy Medal Zasługi Cywilnej.
-
Medal Wojenny.
-
- Monarchia Austro-Węgierska uznaje prawo do noszenia odznaczeń podmiotów członkowskich Wspólnoty Austro-Węgierskiej. Monarchia Austro-Węgierska przyznaje na swoim terytorium przywileje wynikające z nadania tych odznaczeń na podstawie umowy między Monarchią Austro-Węgierską a właściwym podmiotem członkowskim Wspólnoty Austro-Węgierskiej.
- Monarchia Austro-Węgierska uznaje prawo do noszenia odznaczeń państw obcych, uznawanych przez Monarchię Austro-Węgierską. Monarchia Austro-Węgierska nie przyznaje na swoim terytorium przywilejów wynikających z nadania tych odznaczeń.
- Odznaczenia podmiotów Wspólnoty Austro-Węgierskiej winny być noszone zawsze za austro-węgierskimi. Dla ustalenia kolejności noszenia odznaczeń różnych podmiotów Wspólnoty Austro-Węgierskiej stosuje się kolejność alfabetyczną nazw tych podmiotów Wspólnoty Austro-Węgierskiej w języku francuskim, a następnie hierarchię właściwą danemu podmiotowi Wspólnoty Austro-Węgierskiej.
- Odznaczenia państw obcych winny być noszone zawsze za odznaczeniami, o których mowa w ust. 3 i 4. Dla ustalenia kolejności noszenia odznaczeń różnych państw obcych stosuje się kolejność alfabetyczną nazw tych państw obcych języku francuskim, a następnie hierarchię właściwą danemu państwu obcemu.
Rozdział VI - Tytuły szlacheckie.
Art. 25.
- Ustala się następujące tytuły szlacheckie w wersji męskiej i żeńskiej, wraz z ich tłumaczeniem niemieckim i węgierskim, od najniższego:
-
Szlachcic/Szlachcianka (Edler/Edlerin - Nemes/Nemesasszony)
-
Kawaler/Dama (Ritter/Ritterin - Lovag/Lovagnő)
-
Baron/Baronessa (Freiherr/Freiin - Báró/Bárónő)
-
Hrabia/Hrabina (Graf/Gräfin - Gróf/Grófnő)
-
Książę/Księżna (Fürst/Fürstin - Herceg/Hercegnő)
-
Arcyksiążę/Arcyksiężna (Erzherzog/Erzherzogin - Főherceg/Főhercegnő)
-
- Tytułowi książęcemu bądź arcyksiążęcemu może zostać przyznany dodatkowo tytuł księcia na danym terytorium, umieszczany w języku niemieckim za nazwiskiem wraz nazwą terytorium, zgodnie ze wzorem „Herzog von NN” w języku niemieckim bądź „NN-i herceg”.
- Tytuł arcyksiążęcy zarezerwowany jest dla członków Domu Panującego.
- Organy władzy publicznej zobowiązane są do stosowania tytulatury zgodnie z życzeniem szlachcica:
-
w języku niemieckim - przed nazwiskiem, wraz z odpowiednim prefiksem.
-
w języku węgierskim - po nazwisku i imieniu, pisanej małą literą; w przypadku tytułów, o których mowa w ust. 1 lit. a. i b., tytuły można opuścić.
-
- Organy władzy publicznej zobowiązane są do zwracania się, na życzenie szlachcica, wraz z odpowiednim tytułem:
-
do Barona/Baronessy - „Szlachetny/Szlachetna”,
-
do Hrabiego/Hrabiny - „Jaśnie Wielmożny/Jaśnie Wielmożna”,
-
do Księcia/Księżnej - „Jaśnie Oświecony/Jaśnie Oświecona”,
-
do Arcyksięcia/Arcyksiężnej - „Wasza Wysokość”.
-
- Szlachcic używający węgierskiej tytulatury ma prawo zmienić swoje nazwisko tak, by przybrało formę przymiotnikową przez dodanie końcówki „-i” bądź „-y”.
- Na terenie kraju koronnego dopuszcza się stosowanie lokalnych form tytułów szlacheckich, obok niemieckich lub węgierskich.
- Osoba nobilitowana ma prawo do korzystania z herbu. Wygląd herbu uzgadnia Monarcha i osoba nobilitowana, herb nadaje Monarcha w trybie postanowienia.
- Tytuły szlacheckie nie mogą być dziedziczone, z wyjątkiem tytułu arcyksiążęcego, który nabywa się poprzez wstąpienie do Domu Panującego za zgodą Monarchy.
- Monarchia Austro-Węgierska uznaje tytuły szlacheckie osób niebędących obywatelami austro-węgierskimi, a organy władzy publicznej zobowiązane są do stosowania właściwej tytulatury tych osób. Wobec obywateli austro-węgierskich będących obywatelami innych państw stosuje się zasady zgodne z niniejszą ustawą.
Art. 26.
- Monarcha nobilituje do stanu szlacheckiego obywatela austro-węgierskiego, a także nadaje tytuły szlacheckie samodzielnie bądź na wniosek Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, członka Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, Rady Państwa, delegata Rady Państwa, organów władzy publicznej kraju koronnego lub innego szlachcica.
- Nobilitacja bądź nadanie tytułu szlacheckiego może nastąpić także w wyniku nadania orderu, jeżeli tak stanowią odpowiednie przepisy.
- Osoba nobilitowana lub otrzymująca tytuł szlachecki w trybie ust. 1 lub 2 składa przysięgę o treści: „Ja, NN, otrzymując godność [określenie tytułu w języku niemieckim lub węgierskim] przyrzekam, że będę służyć wiernie Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości i Monarchii Austro-Węgierskiej, dążąc do pomnożenia jej chwały i potęgi, a swym zachowaniem nadanej mi godności i swemu stanowi nie uchybię.” Dopuszcza się dodanie formuły religijnej na końcu przysięgi.
- Wraz z nobilitacją lub nadaniem tytułu Monarcha może nadać szlachcicowi majątek ziemski, funkcjonujący zgodnie z ustawą z 4 stycznia 1919 r. - Zasady Funkcjonowania Gospodarki, odpowiedni dla jego zasług i tytułu. Monarcha w dowód uznania zasług szlachcica może także nadać bądź powiększyć majątek ziemski osobie już posiadającej tytuł szlachecki bez równoczesnego nadania tytułu wyższego.
- Monarcha pozbawia szlachectwa, jeżeli szlachcic:
-
został skazany prawomocnym wyrokiem sądu,
-
swym niehonorowym postępowaniem przyniósł ujmę stanowi szlacheckiemu bądź Monarchii Austro-Węgierskiej,
-
odmówił złożenia przysięgi, o której mowa w ust. 3 lub nie złożył jej w ciągu 14 dni od nobilitacji lub nadania tytułu.
-
Rozdział VII - Tytuły honorowe.
Art. 27.
- Ustanawia się następujące tytuły honorowe, od najwyższego:
-
Rzeczywisty tajny radca (Wirklicher Geheimrat/Valódi titkos tanácsos)
-
Tajny radca (Geheimrat/Titkos tanácsos).
-
- Osobom, o których mowa w ust. 1, dodaje się do tytułu:
w przypadku korzystania z tytułu niemieckojęzycznego - im Ruhestand względnie skrót i. R.,
w przypadku korzystania z tytułu węgierskojęzycznego - nyugalmazott,
- Organy władzy publicznej zobowiązane są do zwracania się do osób, o których mowa w ust. 1, na ich życzenie, „Ekscelencjo”. Jeżeli taka osoba ma też tytuł szlachecki, wówczas dokonuje wyboru preferowanego zwrotu.
- Monarcha może nadać inny, specjalny tytuł honorowy, którego nazwę, odnoszącą się do zasług osoby utytułowanej, określa w postanowieniu o nadaniu tytułu honorowego; postanowienie to może określać też specjalny sposób zwracania się do osoby utytułowanej.
- Monarcha pozbawia tytułu honorowego, jeżeli osoba utytułowana:
-
została skazana prawomocnym wyrokiem sądu,
-
swym niehonorowym postępowaniem przyniosła ujmę swemu tytułowi bądź Monarchii Austro-Węgierskiej.
-
Art. 28.
- Tytuły honorowe, o których mowa w art. 27 ust. 1, nadaje Monarcha samodzielnie bądź na wniosek Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, członka Rządu Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości, Rady Państwa, delegata Rady Państwa lub organów władzy publicznej kraju koronnego w dowód uznania najwyższych zasług obywatelom austro-węgierskim, którzy wnieśli godny najwyższego podziwu wkład w rozwój Monarchii Austro-Węgierskiej w jej służbie.
- Tytuły honorowe, o których mowa w art. 27 ust. 2, nadaje Monarcha samodzielnie lub na wniosek organu właściwego dla działalności, za którą nadany został tytuł.
Rozdział VIII - Patronat nad regimentem.
Art. 29.
- Dla podkreślenia przyjaznych stosunków między Monarchią Austro-Węgierską a państwem obcym Monarcha na wniosek Ministra Jego Cesarskiej i Królewskiej Mości właściwego do spraw zagranicznych mianuje głowę państwa obcego patronem dowolnego cesarskiego i królewskiego regimentu.
- Patronem zgodnie z ust. 1 może być mianowana także głowa podmiotu członkowskiego Wspólnoty Austro-Węgierskiej.
- Regiment, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje patronat oraz imię głowy państwa obcego. W przypadku zmiany głowy państwa obcego lub upadku tego państwa patronat wygasa.
- Głowa państwa obcego będąca patronem regimentu otrzymuje mundur pułkownika tego regimentu.
- Patronat nad regimentem może zostać odebrany głowie państwa obcego, jeżeli to państwo obce podejmie działania jawnie nieprzyjazne bądź wrogie wobec Monarchii Austro-Węgierskiej.
Rozdział IX - Przepisy końcowe.
- Odznaczenia oraz tytuły, wymienione w niniejszej ustawie, nadaje się przy okazji ważnych świąt państwowych i rocznic:
-
11 marca - w rocznicę interwencji Cesarskich i Królewskich Sił Zbrojnych w Ciprofloksji - odznaczenia i tytuły za zasługi wojskowe,
-
24 kwietnia - w rocznicę powstania wirtualnej Monarchii Austro-Węgierskiej,
-
8 czerwca - w rocznicę koronacji cesarza Austrii Franciszka Józefa I na apostolskiego króla Węgier - odznaczenia i tytuły za zasługi cywilne,
-
20 sierpnia - w Dzień Św. Stefana,
-
1 stycznia - w Nowy Rok.
-
- W szczególnie uzasadnionych przypadkach odznaczenia oraz tytuły mogą być nadane poza dniami, o których mowa w ust. 1
Art. 31.
- Tytuły nadane na mocy dotychczasowych przepisów pozostają w mocy bez konieczności odnawiania przysięgi. Jeżeli tytuł nadany na mocy dotychczasowych przepisów nie znajduje swojego odzwierciedlenia w niniejszej ustawie, ulega on zmianie na tytuł najbliższy dotychczasowemu. Jeżeli brak tytułu najbliższego, stosuje się tytuł wyższy.
- Ust. 1 stosuje się odpowiednio do odznaczeń.
- Uznaje są za nieważne, z zastrzeżeniem ust. 1 i 2:
-
Dekret cesarski i królewski nr 13/1920 z 21 marca 1920 r. o przywróceniu Orderu Złotego Runa.
-
Dekret cesarski i królewski nr 14/1920 z 21 marca 1920 r. o przywróceniu Orderu Marii Teresy.
-
Dekret cesarski i królewski nr 15/1920 z 21 marca 1920 r. o przywróceniu Orderu Św. Stefana.
-
Dekret cesarski i królewski nr 16/1920 z 21 marca 1920 r. o przywróceniu Orderu Leopolda.
-
Dekret cesarski i królewski nr 17/1920 z 21 marca 1920 r. o przywróceniu Orderu Żelaznej Korony.
-
Dekret cesarski i królewski nr 18/1920 z 21 marca 1920 r. o przywróceniu Orderu Franciszka Józefa.
-
Art. 31.
Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
ZAŁĄCZNIKI
Załącznik nr 1 - Order Złotego Runa:
Wzór baretki
Załącznik nr 2 - Wysoce Szlachetny Order Krzyża Gwiaździstego
Wzór baretki
Załącznik nr 3 - Wojskowy Order Marii Teresy
Krzyż Wielki
Komandor
Wzory baretek
Załącznik nr 4 - Order Świętego Apostolskiego Króla Węgier Stefana
Krzyż Wielki
Komandor
Kawaler
Wzory baretek
Załącznik nr 5 - Order Leopolda
Krzyż Wielki
Krzyż I Klasy
Komandor
Kawaler
Wzory baretek
Załącznik nr 6 - Order Korony Żelaznej
Order Korony Żelaznej - I Klasy.jpg
I Klasa
Order Korony Żelaznej - II Klasy.jpg
II Klasa
Order Korony Żelaznej - III Klasy.jpg
III Klasa
Wzory baretek
Załącznik nr 7 - Order Franciszka Józefa
Krzyż Wielki
Komandor z Gwiazdą
Komandor
Oficer
Kawaler
Wzory baretek
Załącznik nr 8 - Order Elżbiety
Wzór baretki
Załącznik nr 9 - Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis”
Wojenny
Wojenny z mieczami
Pokojowy
Wzory baretek
Załącznik nr 10 - Medal Zasługi Cywilnej
Wzór baretki
Załącznik nr 11 - Medal Waleczności
Wzór baretki
Załącznik nr 12 - Medal Wojenny
Kriegsmedaille (1).jpg
Wzór baretki
Załącznik nr 13 - Krzyż Zasługi Wojskowej
Wzory baretek
Załącznik nr 14 - Krzyż Zasługi Cywilnej
Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej z koroną,
Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej
Srebrny Krzyż Zasługi Cywilnej z koroną,
Srebrny Krzyż Zasługi Cywilnej
Wzory baretek
Załącznik nr 15 - Odznaka Fundacji Wojskowej Elżbiety Teresy
Wzór baretki
Załącznik nr 16 - Odznaka Honorowa za Dzieła Sztuki i Umiejętności
Wzór baretki