Muzeum Wojska

[Henryk von Groc]

Muzeum zostało powołane jako placówkę kultury propagującą wiedzę o historii wojskowości. Ekspozycja muzeum obejmuje czas od starożytności do początków XX wieku i jest podzielona tematycznie. Każda z sal (stron) jest poświęcona innemu zagadnieniu lub okresowi z dziejów wojska. 1~2. Starożytne Machiny Wojenne
2~5. Oręż Rycerski (zbroje oraz broń sieczna, obuchowa, drzewcowa i miotająca)
5.__ Piechota (organizacja, wyposażenie i uzbrojenie)
5~7. Broń Strzelecka
7~8. Broń Palna Krótka
8~9. Kawaleria (organizacja i rodzaje jazdy)
9~11 Artyleria (organizacja, rodzaje dział)

[Henryk von Groc]

STAROŻYTNE MACHINY WOJENNE

Służyły celom wojskowym, stosowane szczególnie w okresie starożytności ale i w czasach średniowiecza. Wykorzystywane zarówno przez oblegających jak i przez oblężonych. Umożliwiały wojownikom obu stron zbliżenie się do siebie w celu nawiązania walki bezpośredniej, szczególnie pomocne były przy szturmach i oblężeniach miejsc ufortyfikowanych. Początkowo były to drewniane palisady, później, kamienne mury. Wraz z rozwojem umocnień, udoskonalano metody zdobywania takich fortyfikacji. Stosowano wysokie, wyposażane w drabiny, wieże na kołach, które mogły bezpiecznie zbliżyć się do murów, umożliwiając bezpośredni atak na siły obrońców. Mobilne tarany służące do rozbijania zamkowych bram. Katapulty i balisty miotające w stronę obrońców strzały, głazy lub płonące pociski.

[Henryk von Groc]

Taran

Dawna machina oblężnicza lub sprzęt oblężniczy służący do rozbijania i wyważania bram i murów zamków i innych obleganych umocnień, używana w starożytności i średniowieczu. W najprostszej wersji taran stanowił po prostu ciężką belkę niesioną przez kilku lub kilkunastu żołnierzy, którzy uderzali nią w bramę. Belka bywała zakończona żelaznym okuciem, czasami w formie baraniego łba. Prosta konstrukcja i możliwość szybkiego wykonania tarana powodowała, że budowano go na miejscu przed szturmem.

Jako machina oblężnicza, taran miał formę rusztowania, pod którym była wahadłowo zawieszona ciężka belka. Mierzyła ona od 8 do nawet 30 metrów, a jej ciężar dochodził do 16 ton. Zwykle machina wyposażona była w koła do przemieszczania i zadaszenie w celu osłony żołnierzy przed pociskami wroga. Tarany często stanowiły wyposażenie wież oblężniczych.

[Henryk von Groc]

Wieża Oblężnicza

Rodzaj machiny oblężniczej wynalezionej w starożytności, mająca formę zazwyczaj drewnianej wieży z możliwością jej przemieszczania na kołach czy płozach. Używana była do szturmowania murów obronnych. Początkowo do tego celu używano drabin, niekiedy dodawano do nich koła. Rozwinięciem takiej drabiny była wieża oblężnicza wynaleziona w VII wieku p.n.e przez Asyryjczyków. Wieża chroniona była przed ogniem wilgotnymi skórami, naciągniętymi na deski konstrukcji. Na wysokości szturmowanych murów znajdował się opuszczany pomost, po którym atakujący przechodzili na mury. Czasem wieża była wyposażona w taran. Zachowane opisy oblężeń świadczą, że wieże oblężnicze często były wyższe niż szturmowane mury. Z wież prowadzono ostrzał obrońców.

[Henryk von Groc]

Winea

Mający formę szopy rodzaj machiny oblężniczej pełniącej rolę osłony przed łucznikami dla żołnierzy wybijających u podstawy murów obronnych otwory służące wdarciu się do obleganego miasta lub zasypujących fosy. Posiadała zazwyczaj koła lub rolki do przetaczania. Stosowana na dużą skałę już przez armię rzymską. Budowana z drewna lub wikliny, zabezpieczana przed podpaleniem pokryciem z niegarbowanych skór. Czasem służyła również broniącym twierdzy do niszczenia wież oblężniczych najeźdźcy. Zaletą takich machin była możliwość łączenia ich i tworzenia tym samym bezpiecznych korytarzy, które umożliwiały bliskie podejście do szturmowanego obiektu.

[Henryk von Groc]

Pluteje

Duże tarcze używane w czasie szturmu przez piechotę. Chroniły od średniowiecza do I wojny światowej przed bronią dystansową, bronią miotającą a po wzmocnieniu konstrukcji również przed bronią palną.
Pluteje składały się z osłony drewnianej, wiklinowej bądź wykonanej z chrustu. Mógł występować również daszek oraz ściany boczne. Pluteje mogły być niesione lub przesuwane na zamontowanych kołach. Przód osłony mógł być zabezpieczony skórami uniemożliwiającymi zapalenie lub metalowymi blachami wzmacniającymi. Celem obrony przeciw atakom jazdy lub piechoty montowano na przodzie osłony broń drzewcową.

[Henryk von Groc]

Onager

Lekka machina oblężnicza działająca na zasadzie zbliżonej do procy. Oneger wyrzucał pociski stromotorowo, podobnie jak współczesny moździerz. Dzięki lekkiej i prostej konstrukcji znakomicie nadawał się do oblężeń oraz walki w otwartym polu. W obu przypadkach będąc bronią niezwykle skuteczną. Miotano z nich kamienne lub metalowe pociski o wadze do 50 kilogramów na odległość około 500 metrów, lżejsze znacznie dalej, nawet na jeden kilometr.

[Henryk von Groc]

Perriere

Niewielka machina wyrzucająca pociski z wałów i murów, dzięki czemu można z nich było ostrzeliwać napastników na duże odległości, utrudniając im zbliżenie się do szturmowanej twierdzy. Wyrzucano z nich kilkukilogramowe kule, ale także fragmenty zniszczonych murów i drewniane beczki z dziękciem na odległość 100 metrów z częstotliwością nawet 5 strzałów na minutę.

[Henryk von Groc]

Trebusz

Starożytna i średniowieczna broń; barobalistyczna machina miotająca, wykorzystująca zasadę dźwigni, miotająca pociski stromotorowo ze znaczną celnością. Trebusz był stosowany dość powszechnie i stąd ma w różnych językach różne miejscowe nazwy: trebuszet, trebuczet, trabutium, frondibola, perier, bleide, tribock, petraria itd. Dla przykładu francuską nazwę frondibola utworzono z połączenia francuskiego słowa fronde (proca) i greckiego bolis (pocisk).
Mimo że bardziej skomplikowany, w istocie był olbrzymią, mechaniczną procą działającą na zasadzie dźwigni. Siłę wyrzutu zapewniał znaczny ciężar (po grecku baros) – pojemnik z kamieniami lub ołowiem, na stałe zamocowany na krótszym ramieniu. Odblokowany wraz z ramieniem opadał z przyspieszeniem ziemskim, powodując gwałtowny ruch obrotowy drugiego, dłuższego ramienia. Ramię to miało podczepioną elastyczną kieszonkę, zawierającą jeden lub wiele pocisków, uwalnianych na zasadzie siły odśrodkowej w chwili zahamowania ruchu dźwigni. Krótsze ramię machiny unoszono (przygotowywano do strzału) na zasadzie dźwigni, opuszczając dłuższe za pomocą wielokrążków.

[Henryk von Groc]

Balista

Starożytna machina miotająca używana do czasów średniowiecza, najczęściej przy oblężeniach miast i umocnień, wystrzeliwująca pociski po torze płaskim. Wynalazek machiny wyrzucającej strzały lub kamienie stromotorowo przez sztywne ramiona, których końce zamocowane były na sprężystych powrozach z końskiego włosia przypisuje się mieszkańcom Syrii w około 500 roku p.n.e. Podobna broń miotająca pociski płaskotorowo w tym samym czasie wynaleźli też Fenicjanie, ale dopiero po przejęciu ich przez starożytnych Greków można mówić o ich rozwinięciu. Pierwsze wzmianki o broni pochodzą z IV w. p.n.e., z miejscowości Syrakuzy – najprawdopodobniej użyta w bitwie pod Himerą – opisywana jako broń stawiana na "stojaku" o dwóch długich drewnianych ramionach i linach ze zwierzęcych ścięgien rozpiętych między nimi (po jednej na ramię), które to można było naciągać z pomocą systemu korbowego i z pomocą spustu gwałtownie rozluźniać powodując wystrzelenie pocisku znajdującego się w suwnym korytku. Prawidłowe funkcjonowanie i celność zależały od dokładnego zestrojenia ze sobą obu wiązek strun, zwanych z greckiego tonos – sprawdzanie naprężenia odbywało się przez szarpanie każdej wiązki i porównywanie wydawanych dźwięków. Strojenie balisty wykonywane było dość często, na rozstrojenie miało wpływ wiele czynników, jak choćby zmiana warunków atmosferycznych.

Stanowiła rodzaj ciężkiej kuszy, wyrzucającej pociski (bełty, kule, kamienie, kłody drewna), o średniej wadze 30–100 kg, torem płaskim na odległość 200–400 m (strzały nawet do ponad 1000 m). Balistę uważa się za największe osiągnięcie starożytnej inżynierii wojennej. Precyzyjne obliczenia matematyczne pozwalały bowiem zbudować wyrzutnię każdego rozmiaru, a żadna inna broń nie dorównywała jej celnością bądź mocą rażenia. Toteż balisty stale były unowocześniane, a najciekawszą wersją były polibole zaprojektowane najprawdopodobniej przez samego Leonarda da Vinci.