Małżeństwo
Definiuje się jako trwały, egalitarny związek mężczyzny i kobiety powstały z ich woli w sposób sformalizowany określony jako swoista dwustronna czynność prawna zbliżona do kategorii umów. Podstawowe zasady małżeństwa :
* zasada monogamii
* zasada świeckości
* zasada trwałości
* zasada równości
* zasada dobra dziecka
Zawarcie małżeństwa
Według prawodawstwa, zawarcie małżeństwa następuje przez złożenie przez dwie osoby przeciwnej płci i stanu wolnego, zgodnego oświadczenia (przysięga małżeńska) o wstąpieniu w związek małżeński, jeżeli czyniąc to znajdują się jednocześnie w obecności kierownika urzędu stanu cywilnego — ewentualnie w obecności duchownego, kiedy zawierają związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu wybranego związku wyznaniowego, oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa cywilnego, a kierownik urzędu stanu cywilnego sporządzi następnie akt małżeństwa. Granica wieku, od którego zawarcie związku małżeńskiego jest możliwe to zasadniczo 18 lat dla obojga małżonków, jednakże z ważnych powodów (np. ciąża) sąd może zezwolić kobiecie, która ukończyła 16 lat na zawarcie małżeństwa, jeżeli z okoliczności wynika, że będzie to zgodne z dobrem założonej rodziny.
Prawa i obowiązki małżonków
Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Poprzez zawarcie związku małżeńskiego zobowiązują się do:
a) wspólnego pożycia;
b) wzajemnej pomocy;
c) współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli;
d) wspólnego rozstrzygania o istotnych sprawach rodziny.
Obowiązek wspólnego pożycia polega na duchowej, fizycznej i gospodarczej łączności małżonków. Wspólne pożycie stanowi naturalny cel małżeństwa i warunkuje urzeczywistnienie jego treści. Jego przejawami są wspólne zamieszkanie, wzajemna lojalność małżonków, uwzględnienie słusznych interesów i uczuć drugiej strony, poszanowanie itd.
Obowiązek wzajemnej pomocy polega nie tylko na pomocy materialnej, lecz również na pomocy moralnej, na wspieraniu poczynań i przezwyciężaniu trudności drugiego małżonka. Obowiązek ten przejawia się szczególnie silnie np. w wypadku choroby małżonka.
Obowiązek wierności dotyczy obojga małżonków. Małżonek, który dopuszcza się zdrady, łamie swoją przysięgę małżeńską, a doprowadziwszy tym do rozwodu, może zostać uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego.
Współdziałanie dla dobra rodziny przejawiać się może w przyczynianiu się według sił i możliwości zarobkowych i majątkowych każdego z małżonków do zaspokajania potrzeb rodziny. W szczególności przyczynienie się to może polegać na wspólnym wychowywaniu dzieci oraz na współpracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Prawo polskie dopuszcza także model współdziałania, polegający na tym, że jedno z małżonków zarabia na utrzymanie rodziny, a drugie zajmuje się pracą w gospodarstwie domowym.
Obowiązek wspólnego rozstrzygania spraw rodziny stanowi, iż istotne sprawy rodziny muszą być przez małżonków rozstrzygane wspólnie. W zwykłych sprawach rodziny może występować osobno każdy ze małżonków, ale wtedy zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich obciążają solidarnie oboje małżonków.
Nazwiska małżonków
Każdy małżonek może zdecydować o tym, jakie nazwisko będzie nosił po zawarciu związku małżeńskiego. Stosowne oświadczenie jest składane kierownikowi USC bezpośrednio po zawarciu małżeństwa lub przed sporządzeniem zaświadczenia. Stosowne kombinacje możliwości małżonków co do nazwiska, jakie będą nosili po zawarciu małżeństwa, przedstawiają się następująco:
1. Mogą nosić wspólne nazwisko, które jest dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich.
2. Mogą każdy z osobna zachować swoje dotychczasowe nazwisko.
3. Mogą połączyć nazwisko małżonka ze swoim nazwiskiem.
Po połączeniu nazwisko konkretnej osoby nie może składać się z więcej niż dwóch członów. Jeżeli małżonkowie nie złożyli stosownych oświadczeń co do swojego nazwiska, każdy z nich pozostaje przy nazwisku dotychczasowym.
Powinowactwo jest to więź prawna, jaka powstaje pomiędzy jednym małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka. Trwa ono mimo ustania małżeństwa.
