Muzeum Wojska

[Henryk von Groc]

Karabin Martini-Henry

Brytyjski karabin jednostrzałowy wprowadzony do uzbrojenia w drugiej połowie XIX wieku. Martini-Henry był bronią jednostrzałową, z zamkiem obrotowym, o osi prostopadłej do osi lufy. Mechanizm spustowy z sprężyną uderzeniową działającą bezpośrednio na masywną iglicę. Zamek był otwierany przy pomocy dźwigni umieszczonej za osłoną spustu. Odchylenie dźwigni do dołu powodowało opadnięcie przedniej części zamka w dół i odsłonięcie wlotu komory nabojowej. Jeśli w lufie znajdowała się łuska, następowało jej częściowe wysunięcie przez wyrzutnik. Po ewentualnym całkowitym usunięciu łuski nabój wkładano ręcznie do komory nabojowej i zamykano zamek. Zamknięcie zamka powodowało napięcie sprężyny uderzeniowej (na prawej stronie komory zamkowej znajdował się wskaźnik napięcia iglicy). Lufa stalowa, gwintowana, z czterema bruzdami prawoskrętnymi.
Martini-Henry był wyposażony w łoże i kolbę drewniane. Mechaniczne przyrządy celownicze składające się z muszki i celownika schodkowo-ramkowego (nastawy celownika do 1326 m).

[Henryk von Groc]

Karabin Mauser M1871/84

W 1884 roku zespół konstruktorów Królewskiej Fabryki Karabinów w Spandau wyposażył karabin M1871 w stały, rurowy magazynek. Po testach nowy karabin został przyjęty do uzbrojenia jako Infanterie-Gewehr Mod. 71/84 (I.G. Mod. 71/84) i zastąpił jednostrzałowe karabiny M1871.
Mauser M1871/84 był bronią powtarzalną, z zamkiem ślizgowo-obrotowym czterotaktowym. Jedynym ryglem była rączką zamkowa. Karabin wyposażony był w bezpiecznik. Bezpiecznik miał postać skrzydełka znajdującego się w tylnej części zamka. Karabin Mauser M1871/84 był zasilany z 8-nab. magazynka rurowego umieszczonego pod lufą. M1871/84 był wyposażony w łoże i kolbę drewniane. M1871/84 był wyposażony w mechaniczne przyrządy celownicze składające się z celownika ramkowego i muszki (nastawy celownika 250-1600 m).

[Henryk von Groc]

Karabin Mosin wz. 1891

Rosyjski karabin powtarzalny, skonstruowany pod koniec XIX wieku przez Siergieja Mosina. Karabin ten i jego wersje rozwojowe były podstawowym uzbrojeniem piechoty rosyjskiej i Armii Czerwonej od lat 90. XIX wieku do lat 50. XX wieku. Karabin wzór 1891 jest indywidualną bronią powtarzalną. Zamek czterotaktowy, ślizgowo-obrotowy. Zasilanie ze stałego magazynka o pojemności 4 naboi (piąty nabój z łódki wprowadzany jest do lufy [4+1]). Zastosowano rozdzielacz uniemożliwiający podanie więcej niż jednego naboju na drogę zamka. Przyrządy celownicze składały się z trójkątnej muszki i celownika ramkowo-schodkowego. Broń była wyposażona w bagnet czworograniasty wz. 1891 mocowany przy pomocy tulei.

[Henryk von Groc]

Karabin Lee M1895

Amerykański karabin powtarzalny skonstruowany przez Jamesa Parrisa Lee. Wprowadzony do uzbrojenia US Navy w 1895 roku. Lee M1895 był bronią powtarzalną. Karabin wyposażony była w zamek dwutaktowy. Pociągnięcie rączki zamkowej do tyłu powodowało w pierwszej fazie ruchu lekki obrót rączki i uniesienie do góry tylnej części zamka. Uniesienie zamka powodowało wysunięcie się rygli z opór ryglowych. W następnej fazie zamek cofał się co powodowało ekstrakcję łuski z komory nabojowej. Ruch rączki zamkowej do przodu powodował dosłanie kolejnego naboju z magazynka i zaryglowanie zamka.
M1895 był zasilany ze stałego magazynka pudełkowego o pojemności 5 naboi. Magazynek mógł być ładowany przy pomocy łódki lub pojedynczymi nabojami. Lufa posiadała gwint o sześciu bruzdach prawoskrętnych o skoku 165,1 mm. M1895 posiadał łoże przechodzące w kolbę drewnianą. Przyrządy celownicze mechaniczne (celownik schodkowo-ramkowy, nastawy do 1829 m). Karabin wyposażony był w nożowy bagnet.

[Henryk von Groc]

Karabin Gewehr 98 (Gew98)

Standardowy karabin niemiecki w czasie I wojny światowej. Produkowany od 1898 roku do teraz. Karabin wyposażono w zamek czterotaktowy, ślizgowo-obrotowy. Trójpozycyjny bezpiecznik został zamontowany na końcu zamka, od prawej:
1 pozycja (bezpiecznik ustawiony na prawo) – iglica zablokowana, zamek zablokowany
2 pozycja (bezpiecznik ustawiony na środku) – iglica zablokowana, zamek ruchomy
3 pozycja (bezpiecznik ustawiony na lewo) – iglica odblokowana, zamek ruchomy - karabin gotowy do strzelania
Bezpiecznik działa tylko wtedy, kiedy karabin jest załadowany, w przeciwnym razie, bezpiecznik się nie ruszy.
Magazynek w Mauserze Gewehr 98 ma pojemność 5 naboi. Naboje można ładować pojedynczo, bądź za pomocą łódki nabojowej, która może maksymalnie pomieścić tyle naboi, ile sam magazynek(5). Po załadowaniu za pomocą łódki, jest ona wyrzucana. Magazynek może zostać opróżniony za pomocą operowania zamkiem (tak jak przy przeładowywaniu), ale z bezpiecznikiem ustawionym w pozycji środkowiej, w przeciwnym razie po odryglowaniu, karabin wystrzeli. Można też opróżnić go za pomocą ściągnięcia denka. Gewehr 98 miał otwartego typu muszkę i łukową linię celownika z wcięciem typu V, znany jako Lange Visier. Celownik został zaprojektowany dla pocisku M/88 7,92 mm x 54 mm I, można było było ustawić od 200m do 2000 m, w 100 m odstępach. Nabój M/88 7,92 mm x 54 mm I był wyposażony w tępołukowy pocisk.
Później linia celownika została zmodyfikowana do naboju wzoru 1905 7,92 mm x 54 mm IS. Pocisk naboju 7.92 mm x 54 mm IS był lżejszy, szpiczasty i średnica wzrosła z 8,08 mm do 8,2 mm, dzięki temu wzrósł współczynnik balistyczny. Z wprowadzeniem zmodyfikowanej amunicji, nowy celownik mógł być ustawiony od 400 m do 2000 m, w 100 m odstępach. Kolba tego karabinu została wyposażona w chwyt pistoletowy. Nakładka kolby przykrywa odcinek lufy od celownika do bączka. W celu redukcji odrzutu w kolbie została zastosowana śruba przechodząca pod komorą. Przy strzale redukuje odrzut przenosząc siłę strzału na kolbę. Przed wojną kolby były robione z drewna orzechowego, które średnio było sezonowane przez 3 lata, w celu dania czasu do "stabilizacji". W 1917 roku niedostatek drewna orzechowego, zastąpiono drewnem bukowym lub dębowym. Kolby z końcowego okresu wojny były mniej wytrzymałe i cięższe od wcześniejszych orzechowych kolb.
Karabiny były wydawane ze skórzanym pasem nośnym. W czasie I wojny światowej, z powodu niedostatków skóry, robione były z brezentu. Gewehr 98 był zdolny do zamontowania garłacza, który miotał granatem nasadkowym. Karabin miał możliwość zamontowania bagnetu.

[Henryk von Groc]

Kartaczownica Gatlinga

Jeden z prekursorów karabinu maszynowego. W odróżnieniu od poprzednich broni tego typu, wielolufowy karabin Gatlinga zapewniał dużą szybkostrzelność i łatwość ponownego ładowania. Z technicznego punktu widzenia ta konstrukcja, nie jest karabinem maszynowym, gdyż ogień z niej prowadzony jest ręcznie, a nie automatycznie. Skonstruowany został w roku 1861 przez Richarda Gatlinga.
Zasadnicza idea broni była znana już w XVIII wieku – kilkanaście umieszczonych obok siebie luf, odpalanych kolejno, miało zapewnić prowadzenie nieprzerwanego ognia. Na przeszkodzie w realizacji tego pomysłu stały jednak brak odpowiednich nabojów i ograniczenia technologiczne, których pokonanie możliwe było dopiero w drugiej połowie XIX wieku.
Gatling wykorzystał pojawienie się nabojów zespolonych z metalową łuską i opracował nowatorski system odpalania ładunków z poszczególnych luf, połączony z ruchem samych luf, podajnika i zamka. Dzięki temu jego broń miała teoretyczną szybkostrzelność około 1200 strzałów na minutę, a szybkostrzelność praktyczna dochodziła do 400 strzałów na minutę. Obsługę karabinu stanowiło 4 żołnierzy.
Lufy, podajnik i cylinder blokujący były oddzielnymi częściami zamontowanymi na łożu. Tylne części luf, każda z osobnym zamkiem, oraz mechanizm spustowy mieściły się w cylindrze. Obrót korby powodował obrót luf, a naboje umieszczone w zasobniku wsuwały się pod swym ciężarem do podajnika. Odpowiedni mechanizm powodował wsuwanie naboju do lufy, ryglowanie jej osobnym zamkiem i strzał, a następnie wyrzucenie łuski z lufy. Podczas jednego obrotu korby każda lufa oddawała jeden strzał.

Wraz z wynalezieniem metody wyciągania łuski z lufy za pomocą odrzutu zamka, a następnie wykorzystania energii gazów prochowych, system Gatlinga stał się przestarzały. Miejsce karabinów wielolufowych zajęły karabiny systemu Maxima.

[Henryk von Groc]

Karabin Maszynowy Maxim

Karabin maszynowy Hirama Maxima skonstruowany w 1883 roku. Była to broń skomplikowana, droga w produkcji i wymagająca dobrze wyszkolonej obsługi, ale przewyższająca pod każdym względem używane wcześniej kartaczownice.
Na przełomie XIX i XX wieku Hiramowi Maximowi udało się sprzedać niewielką liczbę egzemplarzy swojego ckm-u największym europejskim armiom (wyjątkiem była armia francuska, która zakupiła ckm Hotchkiss). W następnych latach, wzorując się na zakupionych egzemplarzach, w krajach tych powstały nowe wersje tego ckm-u, które, zachowując schemat działania (automatyka uruchamiana krótkim odrzutem lufy, ryglowanie kolankowo-dźwigniowe), różniły się szczegółami konstrukcyjnymi i zastosowaną amunicją. Najdalej poszli konstruktorzy angielscy, którzy zmienili kierunek łamania dźwigni ryglującej, co pozwoliło na znaczne zmniejszenie wielkości komory zamkowej i w rezultacie na zmniejszenie masy ckm-u. Około 1890 roku armia brytyjska, niemiecka i amerykańska marynarka wojenna zakupiły ulepszoną wersję Maxima.

[Henryk von Groc]

BROŃ PALNA KRÓTKA Broń na nabój słabszy od karabinowego, przeznaczona do walki na niewielką odległość (do 50 m). Charakteryzuje się krótką lufą, małymi gabarytami i chwytem (rękojeścią) przystosowanym do strzelania z jednej ręki. Puffer

Jest to pistoletem olstrowym małego kalibru z kołowym zamkiem. Chwyt pistoletowy (kolba) był prosty lub lekko odchylony ku dołowi. Miał kształt zwężającego się ku końcowi kolby stożka. Charakterystyczne było zakończenie chwytu w postaci dużej, kulistej głowicy. Ułatwiało to wyciąganie puffera z olster. Poza tym pozwalało na użycie puffera w charakterze broni obuchowej, co czyniono jednak dość rzadko, ponieważ zamek kołowy było łatwo uszkodzić. Strzał z puffera oddawano, przechylając go na bok, tak, aby zamek znalazł się u góry, co usprawniało jego działanie. Dobrze wyszkoleni kawalerzyści przed oddaniem strzału wykonywali zwrot koniem tak, aby strzelać w bok. Strzelanie nad końskim łbem groziło ogłuszeniem zwierzęcia, stąd starano się tego nie robić. Jeździec miał na wyposażeniu dwa puffery, stąd zawsze wytwarzane były w parach (lewy i prawy). Zastosowanie puffera zmieniło taktykę walki jazdy w zachodniej Europie na tzw. karakol (korakol). Pufferów używała m.in. rajtaria.

[Henryk von Groc]

Pistolet skałkowy

Krótka broń palna z zamkiem skałkowym, rozpowszechniona na przełomie XVII i XVIII wieku. Zasięg wynosił 50 metrów. W kawalerii używany powszechnie, w piechocie posiadali je głównie oficerowie. Kawaleria saska strzelała z odległości 20 m. Zastąpiony przez rewolwery i pistolety kapiszonowe.

[Henryk von Groc]

Pistolet de Cavallerie Mle 1842

Mle 1842 był następcą skałkowego pistoletu Mle 1777, wyposażony w stożkowatą lufę o gładkim przewodzie. Łoże wykonane z drewna orzechowego było zakończone z przodu mosiężnym bączkiem przymocowanym przy pomocy śruby. W bączku znajdował się otwór przez który wkładany był pobojczyk spoczywający w kanale pod lufą. Kolba pistoletu była wzmocniona stalowymi taśmami co wzmacniało konstrukcję pistoletu i umożliwiało użycie go jako broni obuchowej. Głowica chwytu była zakończona masywną nakładką ze strzemieniem do którego mocowany był rzemień zapobiegający zgubieniu broni.